Psikiyatride Sik Kullanilan Terimler Kavramlar

Psikiyatride tanı ve tedavi sürecinde çeşitli kavramlar kullanılır. Aşağıda psikiyatri ile ilgili sık kullanılan çeşitli terimlerin açıklamalarına yer verilmiştir.

Acting out: Uyumsuz davranışın tekrarıdır. Psikoterapi sırasında alttaki duyguların sözel anlatısı yerine geçer.

Afektif uygunsuzluk: Kişinin tepkileri koşullara uyumsuzdur. Şizofreni, afektif bozukluklar ve organik durumlarda görülür.

Affekt: Duygu durum,mizaç

Ajitasyon: Motor huzursuzluk, subjektif anksiyete ile birlikte olur. Anksiyete bozukluğu ve depressif bozuklukta görülür.

Akatizi: Exstrapiramidal sistemin fonksiyon bozukluğuna bağlı motor huzursuzluk. Antipsikotik ilaçlara bağlı yan etki.

Amnezi: Bellek kaybı.Alzheimer gibi bir organik beyin bozukluğuna,Korsakov sendromuna, dissosiatif bozukluk veya depresyon gibi fonksiyonel pisikiyatrik bir duruma bağlı olabilir.

Asindetik: Düsünceler arasında mantıksal bağın olmayışı.Şizofrenide görülebilir.Şovalye hareketi düşünce biçimi ile eş anlamlıdır.

Astenik: Güçsüz,uygunsuz.

Ateksitimi: Duyguları verbalize edememe. Somatizasyon bozukluğu ıçin bir neden olarak kabul edilir.

Çevresellik: Aşırı detaylı düşünce ve/veya konuşmadır.Belli bir noktanın çevresinde dolaşma vardır.Bu durum bazen epilepsi,düşük zeka ve obsessif kişilikte de olur.

Delirium: Organik  beyin bozukluğu’na bağlı olarak sanrı ve varsayımlarla belirli akut bilinç bulanmasıdır.

Demans: Kronik,genellikle dönüşü olmayan kognitif fonksiyon bozukluğudur.Organik beyin bozukluğuna bağlıdır.

Depersonalizasyon: Kişiliği  rüya gibi reddetmektir.Anksiete,depresyona ikincil olabilir.Gençlerde görülebilir.

Deplasman: Duygunun kişi veya objeden başka bir nesneye kabul edilebilir türde naklidir.

Depresyon: 1-Patolojik olması gerekmeyebilen üzüntü ile belirli bir mizaç durumudur.2-Depresif bozukluk.

Derealizasyon: Dış dünyanın rüya gibi gerçekdışı algılanmasıdır.Depersonalizasyon ile bir likte görülür.

Dismorfofobi: Bedenin bir bölümünün anormal görüldüğüne dair düşüncedir.
Disosiasyon: Bilincin bir bölümünün,geri kalanından ayrılmasıdır.Örnek:Rahatsız eden bir olayı unutma gibi.

Düşünce bloku: Şizofrenide görülen düşüncenin aniden duraksamasıdır.

Düşünce karışması: Kişinin düşünceleri başkalarının onun kafasına soktukları düşünceler olabilir veya kişinin kendi düşünceleri çekilmekte veya yayınlanmaktadır.Şizofrenide görülür.

Düşünce sıkışması: Manide görülür.Aşırı konuşma ve düşünce vardır.

Düşünce uçuşması: Manik hastalarda sık görülür.Düşünce akımında anlık değişmelere bağlı olarak ortaya çıkan ani değişmelerdir.

Efori: Artmış biçimde iyi hissetmektir.Örneğin, organik beyin bozukluğu ve manik hastalarda görülebilir.

Ego: Kişiliğin genellikle bilinçli ve gerçekle bağlantısı olan parçasıdır.

Ekolali ve ekopraksi: Kişi başkalarının konuşma ve davranışlarını taklit eder.

Fiksasyon: Kişilik gelişiminin olgunlaşmamış bir dönemde duraksamasıdır.

Fobi: Belli bir nesne veya durumdan aşırı korkudur.

Fonksiyonel: Biyolojik nedene bağlı olmayan;psikolojik faktörlerle oluşan bozuklukları tanımlamak için kullanılır.

Füg: Bir tür bilinç değişimidir.Depresyonda disossiyatif bozukluklarda post-epileptik durumlarda ,alkol ve ilaca bağlı durumlarda ve kafa travmasından sonra görülebilir.

Hallüsinasyon: Dış uyaran olmaksızın yanlış algılamadır.Fonksiyonel psikoz veya organik beyin bozukluklarında görülür.İşitme,görme,dokunma,somatik,koku ve tat biçiminde olabilir.İşitme halüsinasyonları en sık görülür.Şizofrenide üçüncü tekil şahsın sesleri duyulur.İkincil tekil şahısların sesleri çoğu bozuklukta duyulur.Afektif bozukluklarda ise kişinin mizacı ile ilgilidir.

Hipokondriyazis: Sağlık konusunda aşırı dert etmektir.

İd: Kişiliğin ilkel ve büyük kısmı bilinç dışı olan parçasıdır.Dürtülerle doyuma ulaşmak için uğraşır.

İllüzyon: Bir uyaranın yanlış algılanmasıdır.Ruhsal hastalık kadar normal kişilerde de görülebilir.

İnkar: İç ve dış dünyada gerginliği azaltmak için bilinç dışı bazı bilgileri reddetmektir.

Katatoni: Mutizm ve hareketsizlikle belirlidir.Bilinçte bozulma yoktur.Şizofrenide görülür.

Kelime salatası: Şizofrenide görülebilen neolojizmlerden oluşan ve düşünceyi anlaşılmaz hale getiren durumdur.
Kompülsiyon: Kişinin direncine rağmen kafadan atamadığı düşünceyi atmak için yaptığı hareket. Yapmadığında kötü bir şey olacakmış gibi bir duyguya kapıldığı hareket.

Konfabulasyon: Kişinin kendisinin inandığı düzmecelerdir,bellek kusurlarını örter.Özellikle Korsakof  Sendromu’nda olmak üzere amnestik durumlarda ortaya çıkar.

Konversiyon: Baskılanmıs duygunun bedensel belirtiler biçiminde ortaya çıkmasıdır (konversiyon histerisi).

Libido: 1-Cinsel dürtü,2-Genel psişik enerji.

Manyerizm: Konuşma veya hareketin yapay veya abartılmış biçimidir.

Negativizm: Beklenilen yanıt veya davranışın tam tersini göstermektir.

Neolojizm: Şizofrenide görülür.Herhangi bir şeyi hasta için anlamlı bir sözcükle isimlendirmedir.

Nevroz: Gerçek ve içgörü ile bağlantısı kopmayan strese karşı ortaya çıkan bir rahatsızlıktır.

Obsesyon: Kişiyi rahatsız eden,istediği halde kafasından atamadığı düşüncelerdir.

Otizm: 1-Otistik düsünce:Birey kisisel fantezi ve sanrılara gömülmüstür.Düsünceleri dış gerçeklerden ayrılmıştır.Şizofrenide görülebilir.2-Çocukluk otizmi:Bir çocukluk psikozudur.

Ödipal: Karşı cinsten ebeveyne bilinçdışı istekle belirli bir durumdur.Aynı cinsten olan ebeveyne öfke vardır.

Özdeşleşme: Genellikle hayranlık duyulan başka bir kişinin özelliklerini bilinçli veya bilinçsiz benimsemedir.

Parapraksi: Dil sürçmeleri,unutkanlıklar gibi küçük bozukluklarla giden bilinç dışı duyguları belirliyen bir tablodur.

Perseverasyon: Konuşma veya hareketin sürekli tekrarıdır.Organik beyin bozukluklarında görülür.

Projeksiyon: Kişisel yetersizlikleri ve kabul edilemez duyguları dış dünyadaki kişilere ve faktörlere yansıtmadır.Suçlanmayı önlemek için bilinçdışı kullanılan bir yoldur.

Psikosomatik: Mental nedenlere bağlı fizyolojik disfonksiyondur.

Psikoz: Sanrı ve halüsinasyonlarla belirli ruhsal bozukluktur.

Psödodemans: Geriye dönebilir bir fonksiyonel bozuklukta, örneğin: depresyonda kognitif fonksiyonların bozulmasıdır.

Psödohalusinasyon: Görme veya işitme biçiminde kişinin iç dünyasından gelen algılama bozukluğudur.Kişi durumu gerçekdışı olarak değerlendirir.

Rasyonalizasyon: Kişinin davranışlarının gerçek nedenini hafifleterek açıklamasıdır.

Reaksiyon formasyon: Kabul edilebilir düşünce baskılanmıştır.Kişi olanı biteni karşıtı ile açıklamaya çalışır.

Referans fikirleri: Dış olayları yanlış yorumlamadır.Paranoid durumlarda ortaya çıkabilir.Hiç psikiyatrik bozukluğu olmayan titiz ve genç insanlarda da olabilir.

Regresyon: Düşünce,duygu ve davranışların ilkel dönemlere dönmesidir.

Represyon: Bilinçten çıkarılan, kabul edilemeyen düşünce ve impulslardır.

Rezistans: Psikoterapi sırasında bilinçdışı materyalin yorumlarına direnç göstermektir.

Sanrı: Eldeki bilgilerle yanlışlığı gösterilemeyen, sosyal grupla aykırılık gösteren yanlış inançtır. Fonksiyonel psikoz ve organik psikozlarda görülür. En sık kuşku biçiminde ortaya çıkar. Affektif durumla depresyon veya manide uyum gösterir. Depresyonda suçluluk, nihilistik ve hipokondriyak sanrılar, manide büyüklük sanrıları görülür. Dinsel ve cinsel sanrılar ek örneklerdir. Birincil(otokton) sanrılar birden bilince gelir. Bunu sanrılı mizaç izler. Şizofreninin ilk belirtilerindendir. Ardında sanrılı algılama, sanrılı bellek görülür. İkincil sanrılar ardından elabore olarak gelir.

Sınır vaka: 1-Psikoterapistler tarafından psikoz sınırında görülen hastalar için kullanılan terimdir. 2 - DSM/IV’te bir kişilik tipidir.

Siklotimik: Mizaç değişikliği eğiliminde olan bir kişilik tipidir.

Somatizasyon: Duygusal gerginliği, fizik yakınma biçiminde anlatmaktır.

Sterotipi: Şizofrenide görülebilir.Anlamsız,rahatsız edici tekrar edici, hareketlerdir.

Süblimasyon: Engellenmiş isteklerin sosyal yönden kabul edilebilir kanallara yönlendirilmesidir.

Süperego: Kişiliğin eleştiren parçasıdır.Anne,baba standartlarına göre gelişir.

Verbijerasyon: Bir sözcüğün veya cümlenin sürekli tekrarıdır.