SAYFA 147
ÖN HAZIRLIK
1. Gazete, dergi veya internetten siyasi ve sosyal konularla ilgili makaleler bulup okuyunuz. Beğendiğiniz bir metni sınıfa getiriniz.
2. Makalelerin yazılış amaçlarını araştırınız.
3. Makale türünün Türk edebiyatındaki tarihî gelişimini araştırınız.
4. Sınıfınıza üç farklı gazete ve dergi getiriniz.
5. Atatürk'ün eğitime verdiği önemi konu edinen makaleler bularak sınıfa getiriniz.
6. Makale türünün önemini araştırınız.
SAYFA 148
HAZIRLANALIM
1. Bilimsel yazıların toplum hayatındaki önemini açıklayınız.
Bilimsel yazılar, bilimsel gelişmelerden haberdar olmamızı sağlayarak belli konularda toplumsal duyarlılığın oluşmasında katkıda bulunur. Bilimsel yazılar toplumun aydınlanmasını ve bilinçlenmesini sağlar.
2. Düzenli olarak gazete ve dergi okuyor musunuz? Niçin?
3. Atatürk'ün eğitim ve bilim alanlarında yaptığı çalışmalar nelerdir?
SAYFA 151
1.ETKİNLİK
Dört beş kişilik gruplar oluşturunuz. Grup üyelerinizle sınıfa getirdiğiniz gazeteleri inceleyiniz. Gazetedeki metinleri yazılış amaçları, dil-anlatım ve şekil özellikleri bakımından inceleyerek haber yazıları ve fıkraları belirleyiniz. Bu metinler dışında kalan; bilim, sanat, sosyal vb. konularda yazılmış, genellikle köşe yazılarından daha uzun; okuyucuyu bilgilendirmeyi amaçlayan düşünce ağırlıklı yazıları bulunuz. Grupça belirlediğiniz bir iki metni sınıfta okuyunuz. Ayrıca sınıfa getirdiğiniz makale örneklerinden birkaçını okuyunuz. Bu metinlerden hareketle makale türünün özelliklerinin neler olabileceğini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları tahtaya yazınız.
SAYFA 152
2.ETKİNLİK
“Atatürk'te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı” adlı metnin niçin yazılmış olabileceğini tartışınız. Tartışma sonucunda ulaştığınız sonuçtan ve araştırmalarınızdan hareketle makalelerin yazılma amacını belirtiniz.
“Atatürk’te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı” adlı metnin yazılış amacı, Atatürk’ün bilime, tekniğe ve eğitime verdiği önemi onun bu alanlardaki çalışmalarını kanıt göstererek okuyucuya kabul ettirmektir.
SAYFA 156
3.ETKİNLİK
“Göçün 50. Yılında ‘Kültürel Şok'lar Üzerine Düşünmek” ve “Okuduğunu Anlamayan Çocuk Kitabı Sevemez” adlı makalelerin hedef kitlesinin kim veya kimler olabileceğini belirtiniz. Her makalede ele alınan konunun toplumun genelini ilgilendirmek zorunda olup olmadığını tartışınız. Ulaştığınız sonuçları açıklayınız.
Göçün 50. Yılında ‘Kültürel Şok'lar Üzerine Düşünmek adlı metnin hedef kitlesi kültür ve sosyoloji ile ilgilenen okuyucu kitlesidir.
Okuduğunu Anlamayan Çocuk Kitabı Sevemez adlı metnin hedef kitlesi öğretmenler, anne ve babalardır.
Her makalede ele alınan konu toplumun geniş kitlesini ilgilendirmek zorunda değildir.
4.ETKİNLİK
“Atatürk'te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı”, “Göçün 50. Yılında 'Kültürel Şok'lar Üzerine Düşünmek”, “Okuduğunu Anlamayan Çocuk Kitabı Sevemez” adlı metinleri dikkate alarak makale yazarlarında bulunması gereken özelliklerin neler olduğunu tartışınız. Ulaştığınız sonuçları maddeler hâlinde sınıf tahtasına yazınız.
Makale Yazarında Bulunması Gereken Özellikler:
Ele aldığı konuda uzman olmalı, konuyla ilgili iyi bir araştırma, inceleme yapmış olmalı
Dili iyi kullanmalı. Açık, anlaşılır bir dili olmalı. Kelime ve terimleri hedef kitleye uygun olarak belirlemeli.
Tarafsız olmalıdır. Öznel yargılardan kaçınmalıdır.
Düşüncelerini ortaya koyarken sağlam ve mantıklı kanıtlar sunmalıdır. (sorucenneti.net)
Bilimsel makalelerde yazar, halkın tüm kesimlerince anlaşılma kaygısı taşımaz. Bilimsel makaleler, o alanda uzman olan, çalışma yapan veya o alana ilgi duyan kişilerce okunur.
5.ETKİNLİK
Sınıfınıza getirdiğiniz gazetelerdeki makaleleri tespit ediniz. Makaleleri, haber yazıları ve köşe yazılardan ayıran niteliklerin neler olduğunu belirtiniz. Fıkra türü ile makale türü arasındaki farklılıkları açıklayınız.
6.ETKİNLİK
Yaptığınız araştırmadan hareketle makale türünün toplum hayatındaki önemini açıklayınız.
Bilimsel yazılar, bilimsel gelişmelerden haberdar olmamızı sağlayarak belli konularda toplumsal duyarlılığın oluşmasında katkıda bulunur. Bilimsel yazılar toplumun aydınlanmasını ve bilinçlenmesini sağlar.
7.ETKİNLİK
Makale türünün Türk edebiyatındaki gelişimi konusunda yaptığınız araştırmayı sınıfınızda sununuz.
SAYFA 157
8.ETKİNLİK
“Yeryüzünde iki kuvvet vardır: Kılıç ve zekâ... Çok zaman kılıç, zekâ ile mağlup edilmiştir.”
(Eflatun)
Özdeyişle ilgili ayrıntılı bir plan denemesi
Giriş
Kılıç kuvvetinin nitelikleri:
· Yıkıcıdır.
· Haklarımızı elde etmede yardımcıdır.
· Hâkim olma fikrini geliştirir.
· Vatan savunmasında önemli rol oynar.
Zekâ kuvvetinin nitelikleri:
· Davranışları yönetir.
· İyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı, güzel ile çirkini ayırabilmemize yardım eder.
· Hayatımıza yön verir.
· Zor durumlardan kurtulmamızı sağlar.
· Evreni ve dünyayı kavramamızdaki en önemli etkendir.
Gelişme
Zekâ ile kılıcın karşılaştırılması
· Zekâ kılıcın iyi ve yararlı işler başarmasını sağlar.
· Yıkıcı kuvveti temsil eden kılıca karşı, zekânın yapıcı gücü çoğu zaman üstün gelir [(Tarihten alınan öreklerle (Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u alışı, Çanakkale Zaferinin kazanılmasında zekânın özellikleri vb.) zekânın üstünlüğünün örneklendirilmesi].
Sonuç
Zekânın kılıcı yenmesi
· Akıl kaba güce karşı daima üstündür.
• Sınıfınızda üç grup oluşturunuz. “Atatürk'te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı” “Göçün 50. Yılında ‘Kültürel Şok'lar Üzerine Düşünmek”, “Okuduğunu Anlamayan Çocuk Kitabı Sevemez” adlı metinleri gruplar arasında paylaştırınız. Grup üyelerinizle yukarıdaki örnek metin planını inceleyiniz. Daha sonra incelediğiniz metni meydana getiren düşünceleri dikkate alarak makaleyi parçalara ayırıp planını çıkarınız. Makalenin giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini belirleyiniz. Dalı a sonra makalenin ana düşüncesini ve yardımcı düşünceleri bulunuz. Yardımcı düşüncelerin ana düşünce etrafında nasıl bir araya getirildiğini belirleyiniz. Grup çalışmanızı sınıfa sununuz.
SAYFA 158
9.ETKİNLİK
“Atatürk'te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı”, “Göçün 50. Yılında Kültürel Şok'lar Üzerine Düşünmek” adlı makaleleri, incelediğiniz “Yazın Okuru Aranıyor”, “Sevgi” ve “Topacın İpi Vardır Ama...” adlı denemelerle düşüncelerin kanıtlanmaya çalışılması ve konunun kesin bir sonuca bağlanması yönlerinden karşılaştırınız. Yaptığınız karşılaştırmadan yola çıkarak makale ve deneme türleri arasındaki farklılıkları belirtiniz.
Makalelerde düşünceleri kanıtlama zorunluluğu vardır. Örnek makalelerde öne sürülen tezlerin kanıtlama yoluna gidildiğini görüyoruz. Denemede ise düşünceleri kanıtlama zorunluluğu yoktur.
10.ETKİNLİK
“Atatürk'te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı” ve “Göçün 50. Yılında 'Kültürel Şok'lar Üzerine Düşünmek” adlı makalelerden alınan aşağıdaki paragraflarda hangi anlatım türlerinin kullanıldığını tespit ediniz. Bu anlatım türlerinin özelliklerini belirtiniz. Metinde kullanılan diğer anlatım türlerini de bularak bu anlatım türlerinin birbirleriyle ilişkisini açıklayınız.
Metinler | Paragraflar | Anlatım Türü |
Atatürk'te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı | Bilim ve tekniğin önemli etkisini, iktisadi sistemlerin yapılarında da bulabiliriz. Uygulama alanında her iki sistemin ortak noktalarını belirlemek mümkünse de teorik planda iki büyük sistemin ortak nokta olarak bağdaştırılmasma, yalnız bir istisna dışında, olanak yoktur. (sorucenneti.net) İleri bir teknik ve makineleşmeyi kullanmak, her iki sistemin benimsediği ve teorik planda kendini gösteren tek ortak noktadır. | Açıklayıcı anlatım |
Göçün 50. Yılında 'Kültürel Şok'lar Üzerine Düşünmek | İnsanımızın değerlerini koruyup itibar görerek yaşadığı yabancı ortama uyum sağlaması, insan onuru ve gururu için vazgeçilmez bir durumdur. Kendi sosyokültürel değerlerini kaybetmeden, diğer kültürü de öğrenerek, ona değer vererek yük olma yerine ona katkı sağlayarak gerçekleştirilecek olan entegrasyon hem o ülke insanını rahatlatacak hem de orada yaşamayı kolaylaştıracaktır. Her insana düşen, farklı kültürlere saygı duymak ve o kültür mensuplarıyla empati yapmak, onları anlamaya çalışmaktır. | Açıklayıcı anlatım |
11.ETKİNLİK
“Atatürk'te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı” adlı makalede dil hangi işleviyle kullanılmıştır? Makalelerde dilin bu işlevde kullanılma nedenini açıklayınız.
Açıklama, bilgi verme amaçlandığından dil göndergesel işlevde kullanılmıştır.
ANLAMA VE YORUMLAMA
1. “Atatürk'te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı” adlı makalede ileri sürülen görüşler nelerdir? Yazar bu görüşlerini kanıtlamak için hangi yollara başvurmuştur?
Makalede Atatürk'ün aydın, ilerici bir lider olduğu belirtilmiş, bilime ve eğitime önem verdiği dile getirilmiştir. Yazar, bu görüşü kanıtlamak için Atatürk’ün bu konularda yaptığı çalışmaları örnek göstermiş, söylediği sözleri aktarmıştır.
2. Atatürk'ün eğitime verdiği önem yanında asıl dikkati çeken özellik, eğitimin iktisadi kalkınmaya olan olumlu ve vazgeçilmez etkisini ısrarla belirtmesidir. Altyapı ve eğitimin iktisadi kalkınmadaki temel rolleri için halkın da özlem ve isteğini katarak şöyle der: “Halk ve köylüler, beni her yerde şu iki sözle uyardılar: Yol ve okul.”
• “Atatürk'te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı” adlı makaleden alınan yukarıdaki paragrafta düşünceyi geliştirme yollarından hangisine başvurulduğunu belirtiniz. (sorucenneti.net)
Alıntı yaparak düşünceyi kanıtlama yoluna gitmiş. Tanık göstermeye başvurulmuş.
SAYFA 159
3. “Atatürk'te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı” adlı makale kaç bölümden oluşmaktadır? Bu bölümlerde Atatürk'ün hangi özellikleri anlatılmaktadır?
Makalenin 3 bölümden oluştuğunu görüyoruz.
1.bölüm:Atatürk’ün eğitim hakkındaki düşünceleri ve eğitim anlayışı
2.bölüm: Atatürk’ün bilim ve teknikle ilgili düşünceleri
3.bölüm: Atatürk’ün gerçekliğe verdiği önem, eğitim ve bilim alanındaki çalışmaları
4. Atatürk'ün hedeflediği çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşmak için neler yapılması gerektiğiyle ilgili düşüncelerinizi açıklayınız.
Çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşmak için yapılması gerekenler:
Başta eğitim geliyor. Eğitime önem verilmeli
Bilim ve tekniğe önem vermek ve bu alanda çalışmalar yapmak.
Demokrasi ve insan hakları
Vatana, millete yararlı bir fert olmak
Taklitçi olmamak, üretici, yaratıcı olmak
(Benim aklıma gelenler bunlar sevgili arkadaşlar, sizler de kendi düşüncelerinizi ekleyebilirsiniz.)
(sorucenneti.net)
5. “Atatürk'te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı” adlı makalede konunun nasıl sınırlandırıldığını belirtiniz.
Bu makalede makalenin adından da anlaşıldığı gibi Atatürk’ün eğitim, bilim ve teknikle ilgili çalışmaları, görüşleri anlatılmıştır. Atatürk’ün daha birçok alanda (siyasi, ekonomik vb) çalışmaları, düşünceleri vardır. Bu makalede yalnız bu yönlerine değinilerek konu sınırlandırılmıştır.
6. Ders kitabınızda yer alan makalelerden birini seçerek metinde düşünceyi geliştirme yollarından hangilerine başvurulduğunu belirleyiniz. Yaptığınız çalışmayı arkadaşlarınıza sununuz.
Bu makalelerde açıklayıcı, kanıtlayıcı anlatım biçimleri kullanılmış; tanımlama, karşılaştırma, örneklendirme, tanık gösterme gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvurulmuştur.
7. Sınıfa getirdiğiniz makalelerin konusunu belirleyiniz. Belirlediğiniz konuları sınıf tahtasına liste hâlinde yazınız. Yaptığınız çalışmadan hareketle makalelerin daha çok hangi konularda yazıldığını belirtiniz.
8. Bir makale yazmadan önce yapılması gereken hazırlıkların neler olduğunu tartışınız. Ulaştığınız sonuçları maddeler hâlinde sınıf tali tasına yazınız.
Makale yazmadan önce araştırma yapılmalı, çeşitli kaynaklar incelenmeli
Elde edilen bilgiler sıraya konarak bir plan dahilinde nesnel bir anlayışla aktarılmalı
9. “Atatürk'ün hedeflediği eğitim düzeyi” konusunda bir makale yazınız. Makalenizi yazarken aşağıdaki aşamaları takip ediniz. Makalenizi öğretmeninizin belirlediği tarihe kadar tamamlayarak sununuz.
• Konuyla ilgili bilgi ve belgeleri toplayınız.
• Makalenin konusunu sınırlayınız.
• Metni yazma amacınızı, ana düşünce ve yan düşünceleri belirleyiniz.
• Makalede ele alacağınız konuyla ilgili bir plan oluşturunuz.
• Yapmış olduğunuz plan doğrultusunda görüş ve düşüncelerinizi yazınız.
• Paragrafta düşünceyi geliştirme yollarına (sorucenneti.net)(tanımlama, örneklendirme, karşılaştırma, tanık gösterme, istatistiki verilerden yararlanma) başvurarak görüş ve düşüncelerinizin doğruluğunu kanıtlamaya çalışınız.
• Akıcı bir anlatım kullanmaya özen gösteriniz.
• Metne uygun bir başlık bulunuz.
• Yazdıklarınızı yazım ve noktalama yönünden inceleyerek hatalarınız varsa düzeltiniz.
• Metni öğretmeninizin belirlediği tarihte sınıfa sununuz.
Bu çalışmayı kendiniz yapınız.
10. “Göçün 50. Yılında ‘Küresel Şok'lar Üzerine Düşünmek” adlı metinden alman aşağıdaki bölümde yay ayracın kullanıldığı yerlere hangi noktalama işaretlerinin getirilebileceğini belirleyiniz. Ayrıca yazım yanlışı bulunan kelimelerin altını çiziniz. Bu kelimelerin nasıl yazılması gerektiğini söyleyiniz. Çalışmanızı tamamladıktan sonra 153. sayfada yer alan bu bölümle yaptığınız çalışmayı karşılaştırınız.
Kültürel Şokun Seyri
Hareketli bir hayat yaşayan insanoğlu(,) sık seyahatler yapmakta ve değişik amaç ve sürelerle farklı coğrafyalara misafir olmaktadır( .) Bu hareketleri sadece ülkeler arasında düşünmek
SAYFA 160
yerine aynı ülkede şehirden şehre yahut da aynı şehirde semtten semte hatta mahalleden mahalleye olan yer değiştirmelerde kültürel şok yaşanabilmektedir(.) Bunu tespit etmek mümkündür. Araştırmalar bu konaklamalardaki sürecin dört aşamada geliştiğini ortaya koymaktadır(.) İlk karşılaşmanın verdiği fırsatlar(,) yeni simalar ve farklı davranışlar insanlarda yepyeni heyecanlara vesile olur (.) Merak(,) keşfetme(,) yeni bir tecrübe kazanma(,) meşguliyet (,) farklı görme veya görünme duygusu(,) yöre yabancısı kişide neşeli ruh haletine vesile olur(.) Çok çabuk geçecek olan bu dönem(,) yaşanan ilk hayal kırıklığı(,) zorlanma (,) çaresizlik ile son bulacaktır(.)
Yaşanan ilk mutsuzluk( ,) kalınan mekânın cazibesini yitirmesine(, ) heyecanın bitmesine(, ) neşenin kaybolmasına yol açarken kısa bir süre sonra yerini endişeye bırakır( .) Bu duygu(, ) kişide asap bozukluğuna ve yaptığı işten(, ) gezdiği yerden(, ) aldığı gıdadan(, ) karşılaştığı manzaradan tedirgin olmasına sebep olur(.) Vücut dili işaretleri(,) deyimler(,) konuşma tonu(,) dil nüansları gibi iletişim zorluklarına(,) adaptasyonun yol açtığı uykusuzluk(, ) günışığı farkı( ,) uyuşukluk(, ) insanların önünde ciddi engel haline gelebilir( ;) onları ümitsizliğe atabilir( .) Bu süreçte kişiler yaşama durumunda oldukları yeri yavaş yavaş idrak etmeye(,) çevreye alışmaya(,) duygusallıktan tedrici bir şekilde kurtularak gerçekleri(, ) yaşadıkları çevreyi anlamaya başlarlar(.) (sorucenneti.net)
11. “Atatürk’te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı” adlı makaleyi yazım, noktalama, akıcılık, bağlaşıklık ve bağdaşıklık bakımından incelemek amacıyla sınıfınızda üç grup oluşturunuz. Makalede Romen rakamlarıyla ayrılan I. bölümü birinci grup, II. bölümü ikici grup ve III. bölümü 3. grubun incelemesi amacıyla görev dağılımı yapınız. Görev dağılımı yapıldıktan sonra grup arkadaşlarınızla metinde inceleyeceğiniz bölümü yazım, noktalama, akıcılık, bağlaşıklık ve bağdaşıklık bakımlarından inceleyiniz. Yaptığınız çalışmayı aşağıda verilen sıralamaya göre sınıf arkadaşlarınıza sununuz.
• Metinde kullanılan noktalama işaretleri ve bu noktalama işaretlerinin kullanıldığı yerler
• Metinde kullanılan özel isimler ve bu tür isimlerin yazılışıyla ilgili kurallar
• Metinde kullanılan birleşik kelimeler ve bu tür birleşik kelimelerin yazılışıyla ilgili kurallar
• Metinde yer alan sayılar, tarihler, bağlaçlar, edatlar ve bunların yazılışıyla ilgili kurallar
• Metinde cümlelerde bağlaşıklık ve bağdaşıklığın sağlanıp sağlanamadığı
• Metinde akıcılığı bozan unsurları yer alıp almadığı
12. Sınıfınızda üçer kişilik gruplar oluşturunuz. Yazdığınız makaleleri grup arkadaşlarınızla birlikte yazım, noktalama, bağlaşıklık, bağdaşıklık ve akıcılık bakımından inceleyiniz. Bu metinleri “Atatürk'te Eğitim, Bilim ve Teknik Anlayışı” adlı makale ile karşılaştırınız. Yazdığınız metinlerde yazım, noktalama, akıcılık, bağlaşıklık ve bağdaşıklık hataları bulunup bulunmadığını belirleyiniz. Bir önceki konuda yaptığınız öz değerlendirmeyi de inceleyerek eksikliklerinizi giderip gidermediğinizle ilgili bir öz değerlendirme daha yazınız. Yaptığınız öz değerlendirmeyi ve yazdığınız makaleyi öğretmeninizin değerlendirmesi amacıyla öğrenci ürün dosyanızda saklayınız.
SAYFA 161
7. Aşağıdaki cümlelerde yargı doğru ise yay ayraç içerisine "D", yanlış ise "Y" yazınız.
• Türk edebiyatındaki ilk makale Tanzimat Edebiyatı Döneminde yazılmıştır. ( D)
• Makalelerde elde edilen bilgiler üzerine yorumlar yapılır, özel görüşler geliştirilir. (Y )
• Makale yazarı bilimsel terimler kullanmaktan kaçınmalıdır. (Y )
• Makalelerde ağırlıklı olarak öznel anlatım kullanılır. (Y)
• Makalelerde sadece sorunlar dile getirilmeli, çözüm üretilmemelidir. (Y )
8. Aşağıdaki çoktan seçmeli sorulan yanıtlayınız. (sorucenneti.net)
1. Aşağıdakilerden hangisi gazete makalelerinde bulunması gereken özelliklerden değildir?
A) Güncellik
B) Bilimsellik
C) Nesnellik
D) İlginçlik
E) Açıklık
Cevap: B
2. Aşağıdakilerden hangisi fıkra ve makale türünün ortak özelliklerinden değildir?
A) Gazete ve dergilerde yayımlanması
B) Genellikle güncel konularda yazılması
C) Görüşlerin kanıtlanmaya çalışılması
D) Düşünce ağırlıklı yazılar olması
E) Öğretici metinler olması
Cevap: C
3. Aşağıdakilerden hangisi deneme ile makale türü arasındaki temel farklardandır?
A) Dilin göndergesel işlevde kullanılması
B) Samimi bir üslup kullanılması
C) Fikir ağırlıklı yazılar olması
D) Akıcı bir anlatımla oluşturulması
E) Bilgilendirici, öğretici olması
Cevap: B
9. Aşağıdaki sorulan sözlü olarak yanıtlayınız.
1. Deneme, fıkra ve makale türlerini birbirinden ayıran özellikleri açıklayınız.
Makale yazarında bulunması gereken özellikler nelerdir? Düşüncelerinizi açıklayınız.
Makale Yazarında Bulunması Gereken Özellikler:
Ele aldığı konuda uzman olmalı, konuyla ilgili iyi bir araştırma, inceleme yapmış olmalı
Dili iyi kullanmalı. Açık, anlaşılır bir dili olmalı. Kelime ve terimleri hedef kitleye uygun olarak belirlemeli.
Tarafsız olmalıdır. Öznel yargılardan kaçınmalıdır.
Düşüncelerini ortaya koyarken sağlam ve mantıklı kanıtlar sunmalıdır.
Etiketler: 11. sınf, 11. sınıf Dil ve Anlatım, 11. Sınıf Dil ve Anlatım ders kitabı cevapları, deneme, deneme türü, evrensel, evrensel iletişim yayınları, evrensel yayınları
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder