Mani çeşitleri nelerdir, mani örnekleri

Mani çeşitleri nelerdir, mani örnekleri, 

Mani çeşitleri

-Düz Mâni (Tam Mâni) : Yedişer heceli dört dizeden oluşur. Uyakları cinassız mânilerdir.

Keten gömlek giyemem    

El sözüne uyamam             

Bir dilbere kul oldum
Fakat adın diyemem

Bağdan atladım bağa

Elim değdi yaprağa

Kız seni sarmayınca

Girmem kara toprağa

Gök güvercin olayım

Gergefine konayım             
Avcı çıkıp vurursa               
Dizlerinde öleyim

2-Kesik mâni : Birinci dizesi 7 heceden az, anlamlı ya da anlamsız bir sözcük grubu olan mâniler. Bu kesik dize sadece kafiyeyi hazırlar. Eğer meydan ve kahvehanelerde söylenen ve ilk dizeleri "aman aman" ünlemi ile doldurulan mânilerse bunlara İstanbul mânileri denir.

Derde kerem         

Dertliyim der de Kerem
Koşmuşum gam çiftini
Sürdükçe derd ekerim
Dolaştım Şam 'ı Şark'ı
Bulmadım derde kerem
Doğruldum kapına geldim
Umarım derde kerem

Derdim ele   .

Geç gönül derdim ele
Girdim aşk kalburuna
Gel gözüm derdim, ele
Ben yürekten yanarım
Söylemem derdim ele

3-Cinaslı mâni: Kesik mânilerde eğer kafiye cinaslı ise bunlara cinaslı mâni denir.

Terziye kumaş geldi

Düşünür ki ne kese
Ölçtü biçti baktı ki
Ne cep olur ne kese

Hafif çamur dayanmaz

Şu benim saç malama
Sözünü doğru söyle
Karşımda saçmalama 

4-Yedekli mâni (Artık Mâni) : Düz mâninin sonuna aynı kafiyede iki dize daha eklenerek söylenen mâniler. Cinaslı kafiye kullanılmaz, birinci dizeleri anlamlıdır. Yedekli mâniye artık mâni de denir.

Derdim var beller gibi

Söylemem eller gibi
Kalbimin hüzünü var
Yıkılmış iller gibi
Gözlerimden yaş akar
Boşanan seller gibi
***************
Düşeli garip ile
Aşk ile düştüm dile
Dediler yazık sana
Yar seni bilmez bile
Düşürmesin kimseyi
Mevla böyle müşkile
*****************

İlkbahara yaz derler

Şirin söze naz derler
Kime derdim söylesem
Bu dert sana az derler
Kendin ettin kendine
Yana yana gez derler
-****************

5-Deyiş: İki kişinin karşılıklı söylediği mânilerdir. Soru yanıt şeklinde düzenlenir. Bir başka kişinin ağzındanmış gibi aktarıldığı şekilleri de vardır.

Karşıya kaban derler

Ökçeye taban derler
Kız hatırın kalmasın
Nişanlın çoban derler

Karşı kabansız olmaz

Ökçe tabansız olmaz
Niye hatırım kalsın
Sürü çobansız olmaz
Altınım alma beni
********************************************
Dillere salma beni
Götür sarrafa göster
Kalp isem alma beni
Altınım aldım seni

Dillere saldım seni
Sarraf seni neylesin
Beğendim aldım seni

6-Karşı-Beri Mâni: Konu bütünlüğü içinde ya bir kişi ya da karşılıklı iki kişi tarafından söylenen mânilerdir.

Erkek:

Gökte yıldız bir sıra

Sarılmış mor mintana
Benim gibi kul gerek
Senin gibi sultana

Kız:

Gökte yıldız bir sıra

Sırma ördüm mutana
Senin gibi er lâzım
Benim gibi sultana

Erkek:

İçerden içe kapı

İçerde pekmez küpü
Senin sevdiğin katran
Benimki altın topu

Kız:

İçerden içe eşik

İçerde küflü kaşık
Senin yavuklunun da
Bacakları dolaşık