6. Sınıf Sosyal Bilgiler İklimler Konusu Anlatımı Ders Özeti

İKLİM:

Belli bir yerde, sıcaklık, nem, yağış, basınç, rüzgâr ve bulutluluk gibi hava olaylarının
mevsimlik, yıllık gidişlerinin uzun yıllar boyunca gösterdikleri ortalama duruma denir. Bu ortalama
durum uzun yıllar içinde çok büyük değişikliğe uğramaz.
Sıcaklık, rüzgâr ve yağış gibi hava olaylarının bir yerde gösterdiği kısa süreli değişime de
hava durumu denir. Uzun süreli hava olaylarına (mevsimlik,yıllık) İKLİM denir.

DÜNYA ÜZERİNDE GÖRÜLEN İKLİM TÜRLERİ

1-SICAK İKLİMLER

Ekvatoral İklim:
* Ekvator çevresinde görülür. Sıcaklık ve yağış ortalaması fazladır.
* Gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkı azdır.
* Nem oranı en fazla olan iklimdir.
* Her mevsim yağış vardır.
* Doğal bitki örtüsü geniş yapraklı ve uzun boylu ağaçların oluşturduğu yağmur ormanlarıdır.
* Yıl boyu yaz mevsimi yaşanır ve yüksek sıcaklıklar görülür (Yıl boyunca güneş ışınlarını geniş
açı ile alır).
* Isınma sorunları yoktur.
* Yüksek sıcaklık isteyen kahve, muz, kakao gibi ürünler yetiştirilir.

Muson İklimi
* Asya kıtasının güney ve doğusunda Pakistan, Hindistan, Bangladeş, Çin ve Japonya gibi
ülkelerde görülür.
* Yazlar sıcak ve yağışlı geçerken kışlar kuraktır.
* Yaz mevsimi sürekli yağışlıdır. Yağışların en fazla olduğu iklimdir.
* Yağışlar zaman zaman sel felaketine yol açar. Bu da can ve mal kaybına neden olur.
* Bölge halkının temel geçim kaynağı pirinçtir.
* Yağışın fazla olmasından dolayı bitki örtüsü ormandır.
* Ahşap evler görülür.
* Pirinç, çay önemli tarım ürünleridir.

Çöl İklimi
* Arabistan yarımadası, Büyük Sahra Çölü, Avustralya'nın iç kısımları, Meksika Çölleri, Viktorya
ve Gibson Çölleri , Kızılkum, Karakum, Gobi ve Taklamakan Çölleri bu iklimin görüldüğü
yerlerdir.
* Doğal bitki örtüsü olarak kurakçıl otlar ve kaktüslerdir.
* Çöl ikliminin simgesi hurmadır.
* Gece ile gündüz ( günlük ) ve yaz ile kış ( yıllık ) arasındaki sıcaklık farkı çok fazladır.
* Çöllerde yağış çok azdır, bazı yıllarda hiç yağış görülmez.
* Tarım ve diğer ekonomik faaliyetler yapılamaz.
* Ulaşım develerle sağlanır.
* Sıcaktan ve kum fırtınalarından korunmak için kafalarına bezden örtü sararlar.

2-SOĞUK İKLİMLER

Kutuplara yakın bölgelerde görülen ve sıcaklık ortalamasının düşük olduğu iklimlerdir.

Kutup İklimi
* Güneş ışınlarının eğik açıyla gelmesinden dolayı sıcaklık ortalaması yıl boyunca 0 (sıfır)
derecenin altındadır. Yıllık yağış miktarı az olup yağışlar kar şeklindedir.
* Buralarda daha az insan yaşar. İnsanlar çok kalın giysiler giyerler.
* Yıl boyu karla kaplı olduğundan Güney Kutbu’nda yerleşik hayat yoktur.
* İgloo adı verilen buz evler vardır.
* Tarım yapılamaz. Balıkçılık temel geçim kaynağıdır.
* Ulaşım kızaklarla yapılır.
* Antarktika Kıtası ve Grönland bu iklimin görüldüğü yerlerdendir.

3-ILIMAN İKLİMLER

Yıllık ortalama sıcaklık değerleri soğuk iklimlere göre daha yüksek sıcak iklimlere göre daha
düşüktür.Orta kuşakta görülen bu iklimlerde mevsimler daha belirgin olarak görülür.Bunlar;

Okyanusal İklim
* Batı Avrupa ve Kuzey Amerika kıtasının batı kıyılarında görülür.
* Her mevsim yağışlı geçer
* Yazlar serin, kışlar ılık geçer
* Doğal bitki örtüsü ormandır.

Karasal İklim
* Orta kuşakta karaların denizden uzak kesimlerinde ve kıtaların doğu kıyılarında görülür.
* Yıllık sıcaklık farklılıkları oldukça fazladır. Bitki örtüsü bozkırdır.
* Karasal iklimin görüldüğü alanlarda küçükbaş hayvancılık yapılır. Koyun en çok yetiştirilen
küçükbaş hayvandır.

Akdeniz İklimi
* Akdenize kıyısı olan ülkelerle Avusturalya, Güney Afrika da görülür.
* Yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve kar yağışlıdır.
* Bitki örtüsü makidir.
* Buğday, arpa, zeytin, turunçgiller, üzüm, pamuk, şekerpancarı yetiştirilir.

ÜLKEMİZDE ÜÇ FARKLI İKLİM TİPİNİN GÖRÜLMESİNİN NEDENLERİ

*Coğrafi konum: Ülkemiz kuzey yarım kürede olduğu için güneyinden kuzeyine gittikçe yıllık

sıcaklıklar azalır.Güneyde sıcaklıklar fazla ( ekvatora yakın ), kuzeyde sıcaklıklar daha azdır
( ekvatordan uzak). Buna enlem etkisi de denir.
*Yükselti: Yükselti arttıkça ortalama sıcaklık düşer ve kışlar daha sert geçer. Doğuda yükselti
fazla, sıcaklık azdır.
*Denize göre konum ( Denizellik – Karasallık ) : Ülkemizde denize yakın yerlerde yaz kış
sıcaklık farklarının az olduğu ılıman iklim görülür. Denizden uzaklaştıkça karasal iklimin etkileri
görülür.
*Dağların uzanış şekli: Ülkemizin kuzeyi ve güneyinde (Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde)
dağlar denize paralel uzandığı için denizin yumuşatıcı etkisi içerilere kadar sokulamaz. Ege
Bölgesinde ise dağlar denize dik uzandığı için buradaki deniz etkisi içerilere kadar sokulabilir.

ÜLKEMİZDE GÖRÜLEN İKLİM TÜRLERİ

1. Karadeniz İklimi:

• Yazlar serin, kışlar ılık, her mevsim yağışlıdır.
• Dağların Karadeniz’e bakan yamaçlarında yağış fazladır.
• En fazla yağışı sonbaharda, en az yağışı ilkbaharda alır.
• Karadeniz kıyıları ile Marmara Bölgesi’nin Karadeniz’e yakın yerlerinde görülür.
• Bitki örtüsü ormandır.
• Yetiştirilen tarım ürünleri; çay, fındık, mısır, tütün, soya fasulyesi, keten, kenevir

2. Akdeniz İklimi:

• Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır.
• En fazla yağışı kışın, en az yağışı yazın alır.
• Don olaylarına ve kar yağışlarına nadiren rastlanır. Güneşlenme süresi fazladır.
• Seracılık yaygın olarak yapılır. Nedeni; güneşli gün sayısının fazla olması ve kışların ılık geçmesidir.
• Akdeniz ve Ege kıyılarıyla, Marmara Bölgesi’nin güney kısmında ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin batısında görülür.
• Bitki Örtüsü makidir. Makiler, yaz kuraklığına dayanıklı olan ve bütün yıl yeşil kalabilen çalı ve kısa boylu ağaçlardır.
• Yetiştirilen tarım ürünleri; turunçgiller (limon, portakal, greyfurt), muz, zeytin, susam, pamuk, üzüm, incir, tütün,

3. Karasal İklim:

• Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk, kar yağışlı ve uzun sürer.
• En fazla yağışı ilkbaharda, en az yağışı yazın alır.
• İç Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülür.
• Bitki örtüsü bozkır (step)’dır. Bozkırlar, ilkbahar yağmurlarıyla büyüyüp yeşeren, yaz sıcaklığının başlamasıyla sararıp kuruyan bitki örtüsüdür.
• Yetiştirilen tarım ürünleri; buğday, arpa, çavdar, pirinç, baklagiller (mercimek, nohut), tütün, pamuk, üzüm, Antep Fıstığı

Türkiye’de kuzey ile güney arasındaki sıcaklık farkının nedeni
ENLEM (MATEMATİK KONUM)
Örnek : 
Antalya - Sinop 
Trabzon - Hatay

Doğu ile batı arasındaki sıcaklık farkının nedeni
YÜKSELTİ, DENİZELLİK - KARASALLIK (ÖZEL KONUM)
Örnek: 
Erzurum-Çanakkale
Antalya - Hakkari