Atatürk Ve Milli Mücadele Konu Özeti 4. Sınıf Sosyal Bilgiler

ATATÜRK

Atatürk şu anda Yunanistan sınırları içerisinde bulunan Selanik’te 1881 yılında doğdu. Annesi Zübeyde Hanım, Babası Ali Rıza Bey’dir. Atatürk’ün gittiği okullar;

1.    Mahalle Mektebi

2.    Şemsi Efendi Okulu

3.    Selanik Askeri Rüştiyesi

4.    Manastır Askeri İdadisi

5.    İstanbul Harp Akademisi

·         1905 yılında yüzbaşı olarak harp akademisinden mezun oldu.

·         İlk görev yeri Şam’dır.

       Trablusgarp  Savaşı

·         İtalya ,1911’de  bu gün Libya adıyla bilinen Trablusgarp’a asker çıkardı.

·         Mustafa Kemal gönüllü olarak geldiği Trablusgarp’ta yerel kuvvetlerin başına geçerek başarılı savunma savaşları yaptı.

·         İl askeri başarısı Trablusgarp savaşında Derne ve Tobruk cephelerindedir.

·         Binbaşı rütbesine yükseldi.

       Osmanlı Devleti, Balkan Savaşı’nın çıkması üzerine İtalya ile  18 Ekim 1912’de                                   Uşi Antlaşması’nı imzalayarak Trablusgarp Savaşı’nı bitirdi. Antlaşma ile Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakıldı.

·          Mustafa Kemal de arkadaşlarıyla birlikte Balkan Savaşı’nda görev almak üzere Çanakkale’ye çağrıldı.

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI

        Avrupa  devletleri  arasındaki çıkar çatışmaları sonucu  I. Dünya Savaşı çıktı.

       İtilaf  Devletleri

İtilaf : Anlaşma, uyuşma, uzlaşma

*  İngiltere                      *  Fransa

*  İtalya                          *  ABD

*  Kanada                       *  Belçika

*  Romanya                    *  Yunanistan

*  Japonya                      *  Portekiz

İttifak  Devletleri

İttifak : Anlaşma, Uyuşma, Bağlaşma.

* Almanya

* Avusturya - Macaristan

* Osmanlı  İmparatorluğu

* Bulgaristan

        Osmanlı Devleti son zamanlarında çağdaş devletlerden çok gerideydi. ,Birinci Dünya Savaşı’na girerek kazanan taraf olmanın ülkedeki sorunları çözeceğine inandılar.1. Dünya Savaşı’nda dört cephede savaştı; Kafkasya, Suriye, Çanakkale, Filistin cepheleri. Çanakkale Cephesinde bütün dünyaya Çanakkale’nin geçilemeyeceğini gösterdi.

      Birinci Dünya Savaşı’nı, İttifak Devletlerinin yenilmesi nedeniyle Osmanlı Devleti de yenik sayıldı.

        1914 yılında başlayan savaş 4 yıl sürdü.  1918 yılında bitti.

Çanakkale Savaşı

1.Dünya Savaşı’nda  İtilaf Devletleri, İstanbul’u ele geçirmek, müttefikleri Rusya’ya yardım etmek ve Osmanlı Devleti’ni ortadan kaldırmak için Çanakkale’ye tüm güçleriyle saldırdılar.

      Anafartalar Grup Komutanı olarak görev yapan Mustafa Kemal’in askeri yeteneği ve Türk askerinin manevi gücü sayesinde Çanakkale geçilemedi.

       Mustafa Kemal’in askerlerine “Size ben taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum.” Diyerek verdiği tarihi emir Çanakkale Savaşlarının kaderini belirledi. Mustafa Kemal Çanakkale Savaşındaki idareciliği, kahramanlığı ve cesareti ile büyük bir üne kavuşmuştur.

        Çanakkale Savaşı 18 Mart 1915 tarihinde sona erdi

                                 

Mondros  Ateşkes  Anlaşması

            Birinci Dünya Savaşı sonunda yenik düşen İttifak Devletleri arasında bulunan Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında 30 Ekim 1918’de Mondros Ateşkes Anlaşması, imzalanmıştır.

            Bu anlaşmaya göre ;

*   İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa istedikleri yeri işgal edebileceklerdi.

*  Çanakkale ve İstanbul Boğazları İtilaf Devletlerinin gemilerine açık olacaktı.

*  Ordu terhis edilecek, silahlara el konulacaktı.

       Bu antlaşma sonunda ;

*  Ateşkes anlaşması kısa sürede uygulanarak ordumuz dağıtıldı.

*  Silahlarımıza el konuldu.

*  Ulaşım ve iletişim araçları ile yollar İtilaf Devletlerinin denetimine geçti.

*  Anadolu’nun çeşitli yerleri İtilaf Devletlerince işgal edildi.

        İtilaf  Devletleri, Mondros Ateşkes Antlaşması’na dayanarak yurdumuzun dört bir yanını işgal etmeye başladılar.

*   İtilaf Devletleri 13 Kasım 1918 tarihinde İstanbul’u işgal ettiler.

*   İngilizler; Irak ve Suriye ile Musul, Antep, Urfa ve Maraş’ı işgal ettiler. Çanakkale, İzmit, Samsun ve Merzifon’a asker çıkardılar.

*   Bir süre sonra Antep, Urfa ve Maraş çevresini Fransızlara bıraktılar. Fransızlar Adana ve çevresini işgal ettiler.

*  İtalyanlar, Konya yakınlarından Aydın’a kadar olan güneybatı Anadolu çevresini işgal ettiler.

*  Yunanlılar önce İzmir’e asker çıkardılar. Batı Anadolu’yu işgal etmeye başladılar.

*  Ermeniler ise Kars ve Sarıkamış’ı işgal ettiler.

             KURTULUŞ  SAVAŞI

         Türk halkı işgallere karşı direnişe geçti. Kuvayı Milliye birlikleri kuruldu.

         Antep, Urfa ve Maraş şehirlerinde de işgale karşı direnişler başladı. İzmir’de işgale karşı ilk kurşunu gazeteci  Hasan Tahsin  atmıştır.

        Antep’te Subay Şahin Bey ,  Maraş’ta Sütçü İmam  bulundukları yerlerde işgale ilk tepkileri göstermişlerdi.

        Kuvayı Milliye: Yurdun işgali karşısında çeşitli bölgelerde ortaya çıkan milli direniş örgütlerine Kuvayı Milliye ( Milli Kuvvetler) denir.

       Mustafa  Kemal’in Samsun’a  Çıkması

       Mustafa Kemal ,Anadolu’da  milli birliği sağlamak amacıyla 16 Mayıs tarihinde İstanbul’dan Bandırma Vapuru’yla  Samsun’a hareket etti. Mustafa Kemal, 9.Ordu Müfettişi olarak

·         19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktı. Samsun’a gelişi ile Kurtuluş Savaşı fiilen başlamış oldu. 

       Amasya  Genelgesi ( 22 Haziran 1919 )

        Mustafa Kemal ,Samsun’dan  Havza’ya oradan da Amasya’ya geçti ve Amasya Genelgesini yayınladı.

       Genelge ile ,

*  Vatanın bütünlüğü ve milletin geleceği tehlikede olduğu ve bu durumdan  milletin azim ve kararlılığı kurtaracaktır kararı alınmıştır.

          Erzurum  Kongresi  ( 23 Temmuz – 7 Ağustos 1919 )

  

        Mustafa Kemal ,Amasya’dan sonra Erzurum ‘a gitti.

       Kongrede ,

*  Vatanın parçalanamayacağı ,

*  Yabancı işgalcilere karşı millet hep birlikte direniş ve savunmaya geçeceği ,

*  Manda ve himayenin kabul edilemeyeceği kararları alındı.

       Sivas  Kongresi  ( 4 – 7  Eylül  1919 )

        Mustafa Kemal ,Erzurum’dan sonra Sivas ‘a gitti. Yurdumuzun her şehrinden temsilciler katıldığı için milli bir kongredir.

        Kongrede ,

*  Yurdumuzun çeşitli yerlerinde kurulan cemiyetler birleştirildi.

*  Kongrenin sonunda Türk milleti adına karar verecek bir Temsil Heyeti seçilerek başkanlığına Mustafa Kemal getirildi.

     TBMM ‘nin  Açılması  ( 23 Nisan 1920 ) 

       Türkiye Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara’da törenle açıldı.

       TBMM’nin açılmasıyla yeni Türk devletin temelleri atılmış oldu. Devleti yönetme yetkisi halk tarafından seçilen milletvekillerine verildi. Böylece Türk milleti verdiği kararlar ile geleceğine karar verme hakkına sahip oldu. Düzenli ordunun kurulmasıyla yurdun her yerinde düşmanı atmak için uzun ve zorlu savaşlar başladı. 

KURTULUŞ  SAVAŞI  CEPHELERİ

A – GÜNEY  CEPHESİ

       Şahin Bey liderliğindeki yerel kuvvetler ve Kuvayımilliye birlikleri Antep ,Maraş ve Urfa’da Ermeni ve Fransızlara karşı kahramanca savaşmıştır.

        Maraş'taki ilk direniş, Sütçü İmam'ın,  kadınlara sarkıntılık eden Ermeni askerlere saldırması ile başlamıştır.

        Güney Cephesi ,Fransızlarla yapılan Ankara Anlaşması ile son bulmuştur. 20 Ekim 1921 tarihinde Fransızlarla imzalanan bu anlaşma ile Güney Cephesi tamamen kapanmıştır.

       Halkın gösterdiği bu kahramanlıklar nedeniyle  TBMM  tarafından Antep’e  “ Gazi “ ,  Maraş’a  “Kahraman “ , Urfa’ya da  “ Şanlı “  unvanları  verildi.

      B – DOĞU  CEPHESİ

       Sevr Antlaşması’ndan sonra Türk milletine yönelik insanlık dışı katliamlar yapan Ermeniler ,doğuda bir Ermeni devleti kurmak istiyorlardı. Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki bazı şehir ve kasabaları yakıp yıkan, insanları katleden Ermenilere karşı, Doğu cephesinde, Kazım Karabekir komutasındaki Türk ordusu, Doğu Anadolu Bölgesi’ni Ermeni işgalinde kurtarmıştır.     

        Bu savaş sonunda, Ermenilerle  3 Aralık 1920’de  Gümrü Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma ,TBMM’nin imzaladığı ilk antlaşmadır.

       C – BATI  CEPHESİ

       Batı Cephesi’ndeki savaş ,Yunanlıların İzmir’i işgal etmesiyle başlamıştır. Bunun üzerine TBMM tarafından oluşturulan düzenli ordu ,bu cephede dört savaş yaptı.

1 – I . İnönü Savaşı

2 – II . İnönü Savaşı

        İsmet İnönü liderliğindeki ordu I. İnönü          (6 – 10 ocak 1921) ve II. İnönü (26 mart –  1 nisan 1921) zaferini kazandı.

       Düzenli ordu Batı Cephesi’ndeki ilk

başarılarını İnönü Savaşlarında kazandı. I. ve II. İnönü zaferleri sonucunda Türk milletinin TBMM’ye ve düzenli orduya güveni arttı.       

 3 – Sakarya  Meydan  Muharebesi

         Yunanlılar 10 Temmuz 1921’de Ankara’ya doğru yeniden saldırıya geçtiler. TBMM başkanı M. Kemal ,Başkomutan olarak orduya komutanlık etti.

       Sakarya Savaşı 23 Ağustos 1921’de Yunan ordusunun hücumuyla başladı. 22 gün gece gündüz devam eden bu savaş Türk ordusunun  zaferiyle sonuçlandı

·         TBMM, kazandığı bu zafer nedeniyle Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’ya “ Mareşal ” rütbesini ve “ Gazi ” ünvanını verdi.

       4 –  Büyük Taarruz  ve  Başkumandan                    Meydan Muharebesi

       Mustafa Kemal ,düşman üzerine saldırmak için hazırlıklarını tamamladıktan sonra  26 Ağustos 1922’de taarruz emrini verdi. 30 Ağustos ta ise Yunan birliklerinin ağır yenilgisiyle sonuçlandı. Zaferin ardından da Mustafa Kemal ,  “ Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri! ” emrini verdi.

       Bu emri alan ordumuz 9 Eylül de İzmir’e girdi. Daha sonra da Boğazlar bölgesi ve İstanbul’a doğru yürüyüşe geçti. Bunun üzerine savaşı göze alamayan İngiltere, Fransa ve İtalya Türk Hükûmetine ateş kes teklifinde bulundular.

Mudanya  Ateşkes  Anlaşması

       Bursa’nın Mudanya kasabasında yapılan

ateşkes görüşmeleri sonucunda  11 Ekim 1922’de ateşkes anlaşması imzalandı.

       Mudanya’da İngiltere, Fransa, İtalya temsilcileri ile İsmet Paşa’nın katıldığı görüşmeler sonunda İstanbul, Boğazlar ve Doğu Trakya savaşılmadan kurtarıldı.

Lozan  Barış Antlaşması

       Mudanya Ateşkes Anlaşması’ndan sonra barış antlaşması yapılması için İsviçre’nin Lozan kentinde toplanıldı.

       Lozan Barış Konferansı’nda ülkemizi İsmet Paşa başkanlığında bir heyet temsil

etti.

       Lozan Konferansı çok sert tartışmalara sahne oldu.. Ancak İngiltere, Fransa ve İtalya yeni bir savaşı göze alamadı.

       Görüşmeler sonucunda, 24 Temmuz 1923’te Türkiye ile diğer devletler arasında Lozan Barış Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile

*  Vatanımızın bu günkü sınırları büyük ölçüde çizildi.

*  Ayrıca yeni Türk devletinin varlığı ve bağımsızlığı bütün dünya devletleri tarafından resmen tanınmış oldu.

Cumhuriyetin  İlan  Edilmesi

 

        29 Ekim 1923 tarihinde mecliste oy birliği ile cumhuriyet yönetimi ilan edildi. Böylece Türkiye Cumhuriyeti kurulmuş oldu.

         İşte bizler oldukça zor günlerden geçip zaferi ve bağımsızlığını alnın teri ile kazanmış bir milletin çocukları olarak sahip olduğumuz bu değerleri korumayı ve bu değerleri bize kazandıran Mustafa Kemal’i sevmeyi bir borç biliriz.

        M. Kemal ilk cumhurbaşkanı olarak seçildi.      

        M. Kemal’e  ,TBMM tarafından 24 Kasım 1934’ te “Atatürk” soyadı  verildi.