Maddeyi Niteleyen Özellikler Konusu Özeti-3. Sınıf Fen Bilimleri

Madde nedir?

- Çevrede gördüğümüz, 
- Duyu organlarımızla algılayabildiğimiz,
- Boşlukta yer kaplayan canlı ve cansız varlıkların tümüne madde denir.

Örneğin;
İnsanlar, hayvanlar, bitkiler, taş, toprak, hava, su, masa, sandalye, kalem, silgi, Güneş, Dünya, Ay ve yıldızların hepsi maddedir.

Maddeyi Niteleyen Özellikler Nelerdir?

Maddelerin beş duyu organımızla hissedebildiğimiz benzer ya da farklı özellikleri vardır.
Sert  - Yumuşak
Esnek - Kırılgan
Pürüzlü -  Pürüzsüz
Renkli - Renksiz
Kokulu - Kokusuz
Tat
Maddelerin;
Renk ve şekillerini à gözümüzle,
Kokularını àburnumuzla,
Tatlarını à dilimizle,

Sertlik, yumuşaklık, pürüzlülük ve pürüzsüzlük gibi özelliklerini à derimiz    yardımı ile algılarız.

SERTLİK- YUMUŞAKLIK
Dokunma duyusu (derimiz) organımız ile maddelerin sert yada yumuşak olduğunu anlarız.


** Kolayca şekil alabilen maddelere yumuşak madde denir.
Örneğin ; Oyun hamuru, sünger, pamuk gibi maddeler yumuşak maddelerdir.


** Kolayca şekil almayan, kolayca çizilemeyen, buruşmayan maddelere sert madde denir.

Örneğin; Tahta, demir ve çelikten yapılan maddeler sert maddelerdir. 

ESNEKLİK - KIRILGANLIK


     Kuvvet uygulanınca şekli değişen, kuvvet kalkınca tekrar eski haline dönen maddelere esnek maddeler denir.
** Esnek maddeler uzayıp kısalabilir ve kolayca bükülebilirler. Maddenin esnekliğini dokunarak anlarız.


Örneğin; Silgi, paket lastiği, sünger, yay ve balon esnek maddedir.

    Herhangi bir etki sonucu kolayca kırılabilen ve eski haline dönemeyen maddelere kırılgan madde denir.
Örneğin; Cam, porselen, ayna kırılgan maddedir.

*** Bazı maddeler çok kolay, bazıları ise daha zor kırılabilir.

PÜRÜZLÜ - PÜRÜZSÜZ
        Maddelere dokunarak pürüzlü ya da pürüzsüz olduklarını anlayabiliriz. Yüzeyi girintili, çıkıntılı olan maddeler pürüzlü maddelerdir.

*** Pürüzlü maddelerin yüzeylerinde kayganlık özelliği azdır.

Örneğin; Ağaç kabuğu, kaya, halı ve taş pürüzlü yüzeye sahiptir.

        Yüzeyi düzgün, kaygan olan maddeler pürüzsüz maddelerdir.

Örneğin; Cam, yazı tahtası, fayanslar ve ampul pürüzsüz maddelerdir.

****  Maddenin pürüzlü ya da pürüzsüz olduğunu dokunarak anlarız.

KOKULU - KOKUSUZ
        Burnumuzla varlıkların kokulu veya kokusuz olduğunu algılayabiliriz. Ayrıca maddeleri kokusu yardımı ile ayırt edebiliriz.


Örneğin; Çiçek, meyve, soğan, parfüm, kolonya kokulu maddelerdir.
                 Hava ,taş, şeker, tuz ve altın ise kokusuz maddelerdir.

*****  Tuz ruhu gibi bazı maddeleri koklamak tehlikelidir.

TAT
         Bazı maddeleri tadına bakarak tanıyabiliriz.. Meyve ve sebzelerin tadını yiyerek anlayabiliriz.
Bazı maddeler tatlı, bazı maddeler ekşi, bazı maddeler acı, bazı maddeler de tuzlu olabilir.

*****İçinde ne olduğunu bilmediğiniz sıvıları kesinlikle koklamamalı ve tadına bakmamalıyız.

RENKLİ - RENKSİZ
Gözümüzle maddelerin renkli ya da renksiz olduğunu algılarız.
Örneğin ; Cam, hava, su gibi maddeler renksizdir.
                 Kalem, kapı ağaç gibi maddeler ise renklidir.

Maddeleri sadece renklerine göre ayıramayız. Örneğin; beyaz renkteki tuz ve şekeri rengine göre ayırt edemeyiz.

 **** Renkleri birbiriyle aynı olan birçok farklı madde vardır.  Bu yüzden ;  Renk, her zaman ayırt edici bir nitelik değildir.
Saydam madde: Işığı geçiren maddelere saydam madde denir. Cam, su, hava saydam maddelere örnektir.
Opak madde: Işığı geçirmeyen maddelere opak madde denir.

Duvar, tahta demir ışığı geçirmeyen maddelere örnektir.

*** Maddelerin bazı özelliklerini, birden fazla duyu organımızla anlayabiliriz.   
Örneğin; Bir kumaşın pürüzlü olup olmadığını, hem gözümüzle görür, hem de tenimizle hissedebiliriz.

***Maddeler aynı anda birden çok özelliğe sahip olabilirler.   Örneğin; Sünger hem esnek hem de yumuşak bir maddedir.

Maddelerin özelliklerini ayırt ederken;

-          İçeriğini bilmediğimiz maddeleri koklamamalı, tatmamalı ve onlara dokunmamalıyız.

-          Bu tür maddelerle çalışacak isek eldiven, koruyucu gözlük ve maske kullanmalıyız.

-          Paketli ürünlerin üzerindeki uyarıları dikkatli okumalı ve uyarılara uygun  davranmalıyız.