6. Sınıf Türkçe Düz Yazı Türleri Konu Anlatımı - Ders Özeti

1. Düz Yazı Türleri

Duygu, düşünce ve hayallerin sözlü ya da yazılı olarak, etkileyici bir şekilde anlatma isteği edebiyatın doğmasına neden olmuştur. Edebiyatın oluşumu içerisinde yazının biçim ve içerik özelliklerine o yazının türü denmektedir.

1.1. Masal

Olağanüstü olaylarla süslü, olağanüstü kişilerin başından geçen, zaman ve yer kavramları belirli olmayan hayalî olayların anlatıldığı yazılara masal denir.

» Masalda eğiticilik ve öğreticilik esastır.

» Masallardaki olaylar gerçeğe uymaz.

» Kahramanlar olağanüstü özelliklere sahiptir.

» Masalın geçtiği yer ve zaman belirsizdir.

» Masallar tekerlemeyle başlar.

» Masaldaki karakterler; cinler, periler, devler ve hayvanlar olabilir.

» Masalların sonunda iyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır.

» Ulusal konulara yer verilmez, evrensel konular ve mesajlar içerir.

1.2. Fabl (Öykünce)

İnsan dışındaki canlı ve cansız varlıklara insan özelliği verilerek başlarından geçen olayların insanlara ibret dersi verecek şekilde anlatıldığı kısa yazılara fabl denir.

» Sonunda ders verme amacı güden yazılardır.

» Genellikle hayvanlar ve bitkiler konuşturulur.

» Fabl kahramanları insanlar gibi düşünür, insanlar gibi konuşur ve tıpkı insanlar gibi davranır.

» Dünyanın en ünlü fabl yazarları Ezop, La Fontaine ve Beydeba’dır.

Örnek

» Yengeç ana, yavrusunu sürekli uyarıyormuş:

– Şunu böyle yapma, bunu böyle yapma! Öyle eğri büğrü yürüme, doğru dürüst yürü!.

Canına tak eden yavru yengeç, anasına şöyle demiş:

– Peki, sen doğru dürüst yürü önümden de ben de yürümek nasılmış öğreneyim!

1.3. Hikâye (Öykü)

Olmuş veya olabilecek olayları belli bir plan çerçevesi içinde yer ve zamana bağlı olarak anlatan yazı türüne hikâye (öykü) denir.

» Yaşanmış ya da yaşanabilir olaylar anlatılır.

» Dar bir zaman dilimini kapsar.

» Olayla ilgili yer ve zaman bellidir

» Romana göre kısa eserlerdir.

» Karakter sayısı azdır.

» Serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur.

» Kısa soluklu eserlerdir.

» Olay, başlangıçtan sonra doğru giden bir olayın bir anlık parçasıdır.

1.4. Roman

Toplumların ve fertlerin başından geçmiş veya geçmesi mümkün olayları geniş olarak, ayrıntılarıyla anlatan yazı türüne roman denir.

» Yaşanmış ya da yaşanabilir olaylar anlatılır.

» Geniş bir zaman dilimini kapsar.

» Olayla ilgili yer ve zaman bellidir.

» Hikâyeye göre uzun eserlerdir.

» Karakter sayısı fazladır.

Hikaye ile Roman Arasındaki Farklar:

» Hikâye türü, romandan daha kısadır.

» Hikâyede temel öge olaydır. Romanda ise temel öge karakter, yani kişidir. Hikâyeler olay üzerine kurulur, romanlar ise kişi üzerine kurulur.

» Hikâyede tek olay bulunmasına karşılık romanda birbirine bağlı olaylar zinciri vardır.

Romandaki olaylardan her biri hikâyeye konu olabilir.

» Hikâyede kahramanların tanıtımında ayrıntıya girilmez, kahramanlar her yönüyle tanıtılmaz. Romandan farklı olarak hikâyede kişiler sadece olayla ilgili yönleriyle anlatılır. Bu yüzden hikâyelerdeki kişiler bir karakter olarak karşımıza çıkmaz.

» Öyküde, olayın geçtiği yer (çevre) sınırlıdır ve ayrıntılı olarak anlatılmaz. Romanlarda olaylar çok olduğu için olayların geçtiği çevre de geniştir. Bu çevreler çok ayrıntılı olarak anlatılır.

» Hikâyeler kısa olduğu için anlatım yalın, anlaşılır ve özlüdür. Romanlarda ise anlatım daha ağır ve sanatlıdır.

1.5. Efsane (Söylence)

Halkın duygu, düşünce ve hayal dünyasında doğarak ağızdan ağıza dolaşan, gelenek ve göreneklerin oluşumunu etkileyen hikâyelere efsane denir.

» Hayal gücünün ürünü ve bilinen en eski türdür.

» Eski dönemlerde tabiat olaylarının nedenlerini bilmeyen insanlar, bu olayları açıklama gereği hissetmişlerdir. Yağmurun yağması, gök gürültüsü, şimşek çakması gibi birçok olayı kendilerine göre yorumlamışlar, efsaneler vasıtasıyla bunlara açıklık getirmişlerdir.

» Efsanelerde kahramanlar Tanrı, ruh, melek gibi kavramlar bazen de taş, kaya, dağ gibi doğa parçası unsurlardır. Bu kahramanlar hikayelerde kişileştirilir(teşhis) ve konuşturulur(intak).

Efsane ile Destan Arasındaki Farklar:

» Destanlardaki olayları tarih sayfalarında bulmamız mümkündür. Ama bunu efsane için her zaman söyleyemeyiz.

» Destanlar genellikle şiir (manzum) biçiminde yazılırken, efsaneler düz yazı (nesir) biçimindedir.
» Destanlar milletlerin yaşamış olduğu önemli olayları konu alır. Bu bakımdan bu önemli olayları bir tarihi gerçeklik olarak görebiliyoruz. Ancak bunu bütün efsaneler için söylememiz mümkün değildir.

» Efsanelerin benzerlerini başka milletlerde de bulabiliriz. Fakat destanlar milli oldukları için benzerleri olamaz, sadece bir millete aittirler.

Efsane ile Masal Arasındaki Farklar:

» Masallar tamamen olağanüstü, olağandışı olayları anlatırken efsaneler toplumsal olaylarla ilgili insanların doğaüstü olaylara karşı verdiği savaşı anlatır.

» Masallar her zaman mutlu sonla biterken efsaneler her zaman mutlu sonla bitmez.
» Masalın amacı eğiticilik, efsanenin amacı ise bazı olaylara açıklık getirmektir.

1.6. Anı (Hatıra)

Yaşanmış olayların, üzerinden zaman geçtikten sonra yazıldığı yazı türüne anı (hatıra) denir.

» Bir kişinin yaşadığı veya tanık olduğu olaylar anlatılır.

» Yazar, olayları kendi bakış açısından anlatır.

» Geçmişe ışık tutar.

» Tarihsel olayların öğrenilmesine katkıda bulunur.

1.7. Günlük (Günce)

Düzenli bir biçimde yazılan, tarih atılan günlük notlara, bir yazarın yaşamı boyunca günü gününe yazdığı yazılara günlük denir.

» Olaylar günü gününe, tarih belirtilerek yazılır.

» Kısa yazılardır.

» Kaleme alan kişinin yaşamından izler taşır.

» İçten ve sevecendir. Anlatımda “iç konuşma” yöntemi kullanılır.

Günlük ile Anı Arasındaki Farklar:

» Günlükte olaylar günü gününe yazılırken anı da geçmişteki olaylar anlatılır. Bir bakıma günlük geleceğe yönelik, anı ise geçmişe yöneliktir.

1.8. Gezi Yazısı (Seyahatname)

Gezilip görülen yerlerin ve o yerlerle ilgili izlenimlerin anlatıldığı yazılara gezi yazısı denir.

» Gezilip görülen yerler edebî bir üslupla anlatılır.

» Yazarın duygu ve düşüncelerini içerebilir.

» Gözlem gücüne dayanır.

» Anlatılanlar gerçektir, hayal ürünü değildir.

Örnek

Evliya Çelebi’nin Seyahatname ’sinde anlattığı Amasya’yı gezmeye gidiyorduk. Yolculuğumuz on-on iki saat sürdü. Otobüs şoförü bizi şehrin göbeğinde indirdi. Amasya, bütün güzelliğiyle gözümüzün önündeydi artık. Yeşilırmak, şehrin tam ortasından geçiyor. Şehrin bir yanında Amasya Kalesi bir yanında Ferhat Dağı var. Amasya Kalesi’nin eteklerinde Yeşilırmak boyunca uzanan Safranbolu evlerine benzeyen tarihî Yalıboyu evleri var. Hemen arkasında ise Kral Kaya Mezarlıkları… Şehir, sanki açık hava müzesi. Şehri kuş bakışı görmek için Çakallar Tepesi’ne çıktık. Tarih kokan muhteşem bir şehir sanki ayaklarımızın altındaydı.

1.9. Tiyatro

Dram, komedi, trajedi gibi sahnede oynanmak üzere yazılan edebiyat türlerinin ortak adına tiyatro denir. Ayrıca yazılan eserlerin sahnede oynanmasına ya da bu tür eserlerin oynandığı binaya da tiyatro denir.

» Genellikle oynanmak için yazılır. Okunmak için yazılan tiyatro türleri de vardır.

» Olayları oluş hâlinde gösterir.

» Konuşma ve eyleme dayanan bir türdür.

» İnsana ders vermek, onu düşündürmek onu yorum yapmaya yönlendirmek amacı taşır.

» Tiyatronun unsurları: “Yazar, eser, oyun ve seyirci”dir.

» Tiyatronun temel ögeleri: “Olay, yer, zaman ve kişiler”dir.

Tiyatro Terimleri

Opera: Orkestra eşliğinde söylenen, tüm sözleri bestelenmiş oyun.

Operet: Yergi içerikli, konuşmalı ve şarkılı bölümleri birbirini izleyen hafif eğlenceli oyun.
Vodvil(Entrika komedisi): Yalnızca güldürme amacı güden, karmaşık olaylar ve yanlış anlamalar üzerine kurulan, beklenmedik bir şekilde biten komedi türüdür.

Pandomim(mim): Sessiz hareketler, jestler, yüz ifadeleri ve kostümler yoluyla duyguları, düşünceleri anlatmaya yarayan tiyatro çeşididir.

Suflör: Tiyatroda, kuliste bulunarak oyunculara sözlerini fısıltıyla söyleyip hatırlatan yardımcı.

Temsil: Bir tiyatro eserinin oynanması.

Diyalog: Kişilerin karşılıklı konuşmaları.

Monolog: Bir kişinin tek başına konuşması.

Kulis:Sahne arkası.

Fars:Toplumdaki düzensizlikleri alaylı anlatımla yeren, daha çok halk zevkini okşayan kaba güldürü.

Feeri:Kişileri melek, cin, peri…olan sahnelenmiş masal. Bu türde halk efsanelerinden yararlanılır.
Skeç:Kısa yazılmış, güldürme amaçlı oyun.

Melodram:Bestelenmiş dramdır.

Kabare: Güncel, toplumsal konuları eleştirel bir tavırla yansıtan, izleyici ile içlidışlı olunan oyunlardır.

Drama: Bir tiyatro metninin oyuncular tarafından sahnede canlandırılmasıdır.

Dublör: Tiyatro ve sinemada bir rolün yedek oyuncusudur.

Fasıl:     Bölüm, tiyatroda perdenin karşılığıdır.

Jest:      Sanatçının bütün hareketlerine verilen ad.

Mimik: Kaş, göz, yüz hareketleriyle bir duygu ve düşüncenin anlatılmasıdır.

Mizansen: Oyuncuların sahnedeki hareketlerine denir.

Rejisör: Bir piyesi sahneye koyan kişidir.

Sahne: Oyunun her bölümüne verilen ad.

Senaryo: Bir oyunun ve filmin bütün ayrıntılarıyla yazıldığı metindir.

1.10. Biyografi (Yaşam Öyküsü)

Tanınmış, eserler yazmış, ün bırakmış kişileri tanıtmak amacıyla yazılan yazılara biyografi denir.

» Önemli şahısların hayatı başkası tarafından anlatılır.

» Anlatılan kişinin hayatı tarih sırasına göre ele alınır.

» Kurgusal değildir, gerçekçidir.

» Üçüncü kişinin ağzıyla anlatılır.

Örnek

» Faruk Nafiz ÇAMLIBEL, 18 Mayıs 1898 tarihinde İstanbul’da doğdu. Kayseri, İstanbul ve Ankara’da öğretmenlik yaptı. İstanbul’dan milletvekili seçildi. “Anayurt” adında bir dergi çıkardı. Türkçenin gelişmesine büyük katkıları oldu. 8 Kasım 1973’te vefat etti. Eserlerinden bazıları şunlardır: Çoban Çeşmesi, Han Duvarları…

1.11. Otobiyografi (Öz Yaşam Öyküsü)

Bir insanın, kendi hayatını kendisinin yazdığı eserlere otobiyografi denir. Biyografilerde kişinin hayatı, çalışmaları başkası tarafından yazılırken otobiyografilerde kişi kendisini anlatır, yazar.

» Kaynak olarak kişi kendisini ve aile büyüklerinden aldığı bilgiyi kullanır.

» Birinci kişinin ağzıyla anlatılır.

Örnek

KENDİMİN POPÜLER TARİHİ

1960’larda 6’ncı ayın 16’sında saat 6’yı 56 geçe, 06 trafik kodlu şehirde doğdum. Bu altılar hayatım boyunca peşimi bırakmadı. Bir ailenin tek çocuğuyum. Can Bartu’dan ad koymuşlar bana. Dolayısıyla tutacağım takımı seçme şansım kalmadı. 1964 yılında kreşe vermişler beni. Yedi yaşıma geldiğimde okumayı öğrendim…

1.12. Deneme

Bir yazarın herhangi bir konu üzerinde, özel görüş ve düşüncelerini iddiasız, kesin kurallara varmaksızın anlattığı yazılara deneme denir.

» Denemede konu sınırlaması yoktur. Yazar, istediği konuyu ele alıp işleyebilir.

» Yazarın anlattıklarını kanıtlama kaygısı yoktur.

» Yazar kendisiyle konuşuyor gibi bir anlatım kullanır. Daha doğrusu kendi içiyle yaptığı konuşmaları yazıya geçirir.

» Anlatılanlar kesin bir sonuca bağlanmaz.

» Denemede alabildiğine kişisellik ve kendine özgülük vardır.

» Dünya edebiyatında Montaigne, Türk edebiyatında ise Nurullah Ataç bu türün en önemli temsilcisidir.

Örnek

Gönlümüzün güzelliği sevgi ise beynimizin güzelliği de düşünebilme yeteneğimizdir. O yeteneği her an, her dakika kullanmalıyız. Unutmayalım ki düşünen insan, özgür insandır. Kişi düşünebiliyorsa pek çok sorununu çözecek, pek çok şeyi bilecektir. Onun için bir karar alırken annenizin, babanızın, çevrenizdekilerin görüşlerini alın ama o görüşleri de sorgulayın. Sonra da oturup kararınızı kendiniz alın. Bu durumda eziyetler de güçlükler de size aittir artık. Karar alırken sorumluluk almayı da bilin. İşte bu, büyümek ve olgunlaşmaktır. Aynı zamanda özgür olma yolunda atılan ilk adımdır.

1.13. Söyleşi (Sohbet)

Yazarın, gündelik olaylarla ilgili düşüncelerini, okuyucu ile karşı karşıya oturup konuşuyormuş gibi içten bir hava içinde yazdığı yazılara sohbet denir.

» Karşılıklı konuşma havası içinde yazılır.

» Belirli konusu yoktur. Yerine ve zamanına göre sıkıcı olmayan her şey sohbet konusu olabilir.

» Gazete ve dergi yazılarıdır.

» Yazarın kendi kişisel düşüncesi ağırlıktadır.

» En önemli özelliği, samimi bir üslupla kaleme alınmasıdır.

» Yazarın öğretme ve kanıtlama amacı yoktur.

1.14. Mektup

Bir düşünce, duygu veya dileğin iletilmesi amacıyla yazılan yazılara mektup denir.Hısım, akraba, eş-dost ve tanıdıklar arasında yazılır. En önemli özelliği gizliliğidir.

Mektupta uyulması gerekenler:

Tarih: Kâğıdın sağ üst köşesine, hitapla aynı sıraya yazılır. Tarihten önce mektubun yazıldığı yer yazılır.

Hitap: Hitap mektubun başlığıdır. Hitap bir iki sözcükten uzun olmamalı, aradaki sevgi, saygı, içtenlik derecesi bu bir iki sözcükte toplanmış olmalıdır. Hitaptan sonra virgül (,) işareti koymayı unutmamak gerekir.

Giriş: Mektubun yazılış nedeni bu bölümde belirtilir. Giriş birkaç cümleliktir.

Gelişme: Mektubun söyleşi bölümüdür. Verilecek haberler, sorulacak sorular bu bölümde yer alır.

Sonuç: Bu bölümde mektup yazılan kimsenin ve tanıyorsak o ailedekilerin durumu, sağlığı sorulur. Kendi durumumuzdan haber veriler. İyi dileklerle mektup bitirilir. Mektubun sağ alt köşesine ad, soyad yazılıp imzalanır. Kâğıt özenle katlanıp zarfa konularak zarf kapatılır.

1.15. Dilekçe

Bir isteği, bir şikâyeti duyurmak veya bir konuda bilgi vermek, bilgi istemek için yazılan başvuru yazısına dilekçe denir.

Dilekçe Yazarken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar:

» Dilekçeler, konularına göre uzun veya kısa olabilir. Konular kısa ve öz olarak belirtilir.

Gereksiz ayrıntılara yer verilmez.

» Dilekçelerde ciddi, ağırbaşlı bir dil kullanılır. Anlatımın yalın ve duru olmasına özen gösterilir.

Süslü, yapmacık, laubali ifadelerden kesinlikle kaçınılmalıdır.

» Dilekçeler; çizgisiz, beyaz dosya kâğıdına daktiloyla (bilgisayarla) veya dolmakalemle, okunaklı el yazısıyla yazılmalıdır. Dilekçe yazarken kâğıdı iyi ortalamak gerekir.

» Sağ üst köşeye (kâğıdın üst kısmından belli bir aralık bırakıldıktan sonra) tarih yazılır.

» Dilekçe hangi kuruma veriliyorsa, bu makamın adı başa yazılır. Kurum adının sağ altına kurumun bulunduğu şehir adı yazılır.

» Daha sonra konunun belirlendiği metin bölümüne geçilir. Bu bir şikâyetdilekçesiyse, şikâyet sağlam kanıtlara dayandırılmalıdır. Eğer iş isteme dilekçesiyse, öğrenim durumu, yaş, kısa bir özgeçmiş, kurumca aranan seçkin nitelikler açık seçik belirtilmelidir.

» Ardından arz bölümüne geçilir. Bu bölümde dilekçede bir durum belirtiliyorsa, son cümle “… Bilgilerinize saygılarımla sunarım/arz ederim.”, bir istek belirtiliyorsa “Gereğinin yapılmasını saygılarımla arz ederim.” gibi ifadeler kullanılarak dilekçenin metin kısmı tamamlanır.

» Dilekçe bitiminde sağ alt köşeye dilekçe sahibinin ad ve soyadı yazılır ve altına imza atılır.

» Sol alt köşeye açık adres yazılmalıdır.

» Adresin altına eğer varsa dilekçemizde başvurulanla ilgili ekler “Ek 1:…,2…” şeklinde alt alta belirtilerek yazılır.

2. Şiir (Nazım) Türleri

Duygu, hayal ve düşüncelerin bir düzene bağlı olarak, çekici bir dil ve ahenkli mısralar içinde aktarılmasına şiir denir. Şiir, bir ana duygu etrafında yazılır. Diğer türler gibi şiir de bir plana sahiptir. Ancak her ölçülü ve kafiyeli metin, şiir değildir. Şiirde “duygu” temel unsurdur ama duygunun dışında “düşünce” ve “hayal” de vardır. Şiirde “sanat” ögesi ağır basar. Bu bakımdan şiirde sözcük seçimi öne çıkar. Aslında şiir, sözcüklerin ahenk oluşturacak şekilde bir araya getirilmesinden oluşur.

Her şiirin bir başlığı vardır. Başlığın, şiirde anlatılanlarla uyumla olması gerekir. Şiirde her bir satıra dize (mısra) denir. Şiiri yazarken her dizenin başındaki harf büyük harfle yazılır.Dört dizelik kümelere kıta (dörtlük) denir. İki dizeden oluşan kümelere de beyit adı verilir.Şiir yazana şair denir. Halk şiiri yazan ve bunu çalıp söyleyene de ozan denir. Günümüzde ise şair yerine ozan sözü de kullanılmaktadır.

Her şiirin belli bir konusu, üslubu vardır. Kimi aşk, ayrılık konusunu işler, kimi okura bir bilgiyi özlü bir şekilde verir, kimi ise birini eleştirir. İşte şiirlerin bunlara göre sınıflandırılması şiir türlerini ortaya koyar. Bunlar Yunancadaki adlarıyla adlandırılır: Lirik, Epik, Didaktik, Pastoral, Satirik. Tanzimat’tan sonra oluşan bu adlandırmadan önce Türk şiiri, nazım şekillerine göre sınıflandırılırdı: Gazel, Kaside, Şarkı, Koşma, Destan, Varsağı, Mani, Ağıt vb.

2.1. Lirik (Duygusal) Şiir

İçten gelen heyecanları coşkulu bir dille anlatan duygusal şiirlere lirik şiir denir. Bu şiirlerde “sevgi, özlem, ayrılık” gibi konular işlenir.

Örnek

» Nasıl acıkırsa susarsa insan

Öyle sevdim bir memleket kızını

Bir şey bu aşkın artırdı hızını

Aramıza dağlar deryalar koyan

Bu dörtlükte olduğu gibi lirik şiirde hayal, duygu ve coşkunluk birinci plandadır.

2.2. Epik (Destansal) Şiir

Kahramanlık, yiğitlik, savaş konularını işleyen ya da tarihsel bir olayı coşkulu bir anlatımla işleyen şiirlere epik şiir denir.

Örnek

Bizdik o hücumun aşkıyla kanatlı

Bizdik o sabah ilk atılan safta yüz atlı

Uçtuk Mohaç ufkunda görünmek hevesiyle

Canlandı o meşhur ova at kişnemesiyle

Bu dörtlükte olduğu gibi epik şiirler, okuyanlarda vatan ve millet sevgisi oluşturur.

2.3. Didaktik (Öğretici) Şiir

Belli bir düşünceyi kabul ettirmek veya belli bir konuda öğüt, bilgi vermek, ahlaki bir ders çıkarmak için yazılan öğretici şiirlere didaktik şiir denir.

Örnek

Piknik, gezi yaparken

Çöp bırakma geride

Çayırlarda yürürken

Zarar verme çiçeğe

Bu dörtlükte kişilerde çevre bilinci oluşturma amaçlanmıştır. Şair, şiir yolu ile okuyucusunu çevre konusunda bilinçlendirmeyi amaçlamıştır

NOT: Fabl da didaktik şiir sayılabilir. Bu türde amaç, insanların hatalarını düzeltmek, onlara yol göstermektir. Fabllardaki düşsel unsurlar birer araçtır. Asıl hedeflenen ise ahlaki derstir. İnsan dışındaki varlıklara insana ait özellikler verilerek, bu varlıklar öyle hareket ettirilir.

2.4. Pastoral Şiir (Doğa Şiiri)

Doğa güzelliklerini; orman, yayla, dağ, köy ve çoban yaşamını ve bu hayata duyulan özlemi ifade eden şiir türüne pastoral şiir denir.

Örnek

Gümüş bir dumanla kapandı her yer

Yer ve gök bu akşam yayla dumanı

Sürüler, çeşmeler, sarıçiçekler

Beyaz kar, yeşil çam, yayla dumanı

2.5. Satirik Şiir (Yergi Şiiri)

Toplum hayatındaki aksayan yönlerin, düzensizliklerin; insanların çeşitli konulardaki beceriksizliklerinin ve zayıflıklarının anlatıldığı yergi şiirlerine satirik şiir denir. Bu şiir türü, Halk edebiyatında “taşlama”; Divan edebiyatında “hicviye”; günümüz edebiyatında ise “yergi” adıyla bilinir.

Örnek

Cüzdanı görseler itin boynunda

“Buyur baş sedire it ağa.” Derler

Eğer paran yoksa senin koynunda

“Defol git şuradan kurbağa!” derler

Bu dörtlükte insana değil de paraya önem verilmesi eleştirilmekte, toplumsal bir sorun dile getirilmektedir.

2.6. Mani

Başta aşk olmak üzere hemen her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım türüdür.

» Anonim halk edebiyatının en yaygın şeklidir. Söyleyeni belli değildir.

» Genellikle yedi heceli bir dörtlükten oluşur. Ama mısra sayıları 5,6,7,8 hatta 14 olan maniler de vardır.

» Uyak düzeni aaxa şeklindedir.

» Manilerin ilk iki dizesi uyağı doldurmak ya da temel düşünceye bir giriş yapmak için söylenir.Bunlara doldurma dizeler denir.Temel duygu ve düşünce son iki dizede ortaya çıkar.

Örnek

Bahçelerde saz olur.

Gül açılır yaz olur.

Ben yârime gül demem,

Gülün ömrü az olur.

Deniz geçer sal değil.

Sözlerim masal değil.

Gönül çarşıda pazarda,

Satılacak mal değil.