Vurgu,bir hecenin sesle uzatmasıdır. Rusçada sözcük tanımak için çok önemli. Rusçada vurgunun bir kuralı yok, sözcüğü vurgusuyla beraber ezberlemek gerekiyor. Bazen aynı sözcükte bile çekimlenme sürecinde vurgu değişebilir. Sonraları için bir heceden fazla içeren Rus sözcüklerinde vurguyu yukarıda tırnak işareti olarak göstereceğiz. Aynı işaretle (okunuşta) ünsüzün yumuşamasını göstereceğim, dikkat edin, vurgu işareti ünlüden sonra (ve demek ki önceki ünlü vurgulu), yumuşama işareti ünsüzden sonra olur. Not: bir sözcükte “Ё” harfi varsa, vurgu her zaman onun üstünde.
Açıklama 1. “Я”, “Ю”, “Е”, “Ё” harfleri, sertlik ve yumuşatma işaretleri
Rus alfabesinin içinde 33 harf var. Onların ikisi sertlik ve yumuşatma işaretleri, tek başına bunların bir sesi yok, önceki ünsüz harfin yumuşak ya da sert olduğunu gösteriyor. 10 ünlü ve 21 ünsüz harf var.
Ünlülerden (А, О, И, Э, Ы, У, Я, Ю, Е, Ё) 4 harf çift seslidir: Я, Ю, Е, Ё. Onların ilk sesi “Y”. Sözün başında, ünlüden, yumuşatma ve sertlik işaretlerinden sonra onlar iki ses olarak okunuyor. Sözün içinde ya da bitiminde ünsüzden sonra “Я” yumuşak bir “A” olarak okunur, “istiklal” sözcüğündeki gibi. Ünsüz ve “Я” arasında hiç ara yoktur.(Mesela, “Antalya” sözcüğü içinde “L”den sonra, ünsüzün yumuşaması yüzünden bahsettiğim ara var, ama imla kurallarına göre aranın olduğu göstermek gerekiyorsa “ЬЯ” yoksa “ИЯ” yazarız). Diğer üç harf aynı, böyle durumlarda bitişik hiç aralıksız okunur. Ünsüzden sonra “Е” ve “Ё” Rusçanın özgün harfleri. “Ё” harfi Türkçedeki “Ö” harfine hiç benzemiyor, telaffuzunda asla dudak hareketi yok. Türkçeden en yakın örnek – “yemek” sözcüğünde birinci ve ikinci “e”, ya da “söyle”deki “e” . “Ю” harfi de “Ü” harfinden farklı olarak dudaksız söylenir.
Örnekler:
ЯБЛОКО (ya’blako) - elma
ЯСНО (ya’sna) – belli,
ИСТОРИЯ (isto’riya) - tarih,
КАЛЬЯН (kalya’n) – nargile.
Burada “Я” tam iki harf olarak söylenir: “Y” ve “A”.
МЯСО (mya’so) – et,
KАТЯ (ka’tya) – bir kız ismi.Burada “Я” yumuşak bir “A” şeklinde söylenir.
НЕТ (nyet) – hayır, yok,
ЛЕС (lyes) – orman,
CООБЩЕНИЕ (saapşe’niye) – mesaj (birinci “e” tek sesli, ikinci çift sesli).
ЁЖ (yoş) – kirpi,БЬЁТ (byot) – vuruyor.Burda “Ё” iki sesli.
МЁРЗНУТЬ (myo’rznut’) – üşümek.Burada bitişik ve tek sesli söylenir.
ВЬЮГА (vyu’ga) – tipi,ЮГ (yuk) – güney.
КАТЮША (katyu’şa) – füze ismi, aynı zamanda kız isminin kısaltması.
Açıklama 2. “Ж”, “Ш”, “Ц”, “Ч”, “Щ” harfleri
Rusçada “Ж”, “Ш”, “Ц” harfleri her zaman sert. “И”, “Е”, “Ё” harfleri onlarla beraber gelirse “Ы”, “Э”, “О” olarak okunur. “Ж”, “Ч” ve “Ш”den sonra “Ы” harfinin yazılması yasaktır, “И” yazmak gerekiyor. “Ш” ve “ШЬ” aynı okunur (sert). “Ч” harfi, “Щ” harfi gibi her zaman yumuşaktır. “ЧЭ”, “ЧЫ”, “ЩЭ”, “ЩЫ” gibi yazmasını asla göremezsiniz. “ЧА” ve “ЩА” “A” ile yazılır, ama “Я” var gibi okunur (“Я” ile yazması yasak).
Örnekler:
ЖИЗНЬ (jızn’) – yaşam,
ШИРОКИЙ (şıro’kiy) – geniş,
ЦИРК (tsırk) – sirk,
ЖЕЛАНИЕ (jela’niye) – istek,
ШЕЯ (şe’ya) – boyun,
ЦЕРКОВЬ (tse’rkaf’) – kilise,
ЖЁЛТЫЙ (jo’ltıy) – sarı,
ПРИШЁЛ (prişo’l) – geldi,
ЧИСТЫЙ (çi’stıy) – temiz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder