Moğol Kurdu kitap özeti

Moğol Kurdu

(Homeric)

KİTABIN ADI : Moğol Kurdu
KİTABIN YAZARI : Homeric
ÇEVİREN : Ali Cevat AKKOYUNLU
YAYINEVİ VE ADRESİ : Doğan Kitap Güneşli / İSTANBUL
BASIM TARİHİ : EYLÜL 1999

KİTABIN YAYIM MAKSADI

Moğol İmparatoru Cengiz Han’ı Tanıtmak

KİTABIN ÖZETİ

Kitap üç bölümden oluşmaktadır.

Moğol hanı Yesugey’in (Temuçin’in babası) ölümü üzerine aile içerisinde liderlik mücadelesi başlar. Amca ve yeğenler düşmanları (Noyan’lar) ile işbirliği yaparak 16 yaşındaki Temuçin’i yalnız bırakır. Ailesiyle tek başına kalan Temuçin; hayatta kalabilmek için topraktan buldukları kök ve soğancıklarla beslenir.

Targutay, Moğol Kağanlığına (Noyan’ların başı amcaoğlu) yükselmek için Temuçin’i rakip olarak görür. Bir baskında Temuçin’i ele geçirir ve tahtaya bağlatarak halkın içinde dolaştırır, onurunu kırar. İşkence odasında ölümü beklediği bir sırada; babasının iyilik ettiği bir nöbetçi kendisinin kaçmasına yardımcı olur. Uzun kaçıştan sonra ailesine kavuşan Temuçin, yaşamak ve güçlü olabilmek için babasının arkadaşı Toğril Beyin yanına gider.

Merkit’ler bir baskında Temuçin’in eşi ve üvey annesini kaçırır. Onları aramaya başlayan Temuçin’e Toğril Bey; birlikte büyüdüğü yeğenlerinden Camuka ile işbirliği önerir. Yapılan öneri kabul olur ve Temuçin, Toğril ve Camuka üçlüsü Merkit’lere saldırır. Bu saldırıda Temuçin eşini kurtarır. Bu zafer Temuçin’in ününün tüm bölgede yayılmasına sebep olur. Onu güçlü kılan; terkedilmiş, kovulmuş ve soyulmuş olmasına rağmen, inatçılığı ve ikna kabiliyeti ile Merkit’leri yenmeyi başarmasıdır.

Bu zaferden sonra, sancağı altındakileri koruyup zenginleştirmeye başlaması dolayısıyla kendisine katılanların sayısı artar, hatta kendisini terk eden kardeşleri ve yeğenleri de geri dönmeye başlar. Katılanlara babasının sancağı önünde ‘hiçbir suçun cezasız kalmayacağı’na inandıklarına dair yemin ettirir.

Temuçin; karar verirken, ileriye dönük tasarılar hazırlarken ileri gelenlerin yanında olmasına dikkat ederdi. Manevra planlarını av partilerinde dener, komutanlara yaptıkları hatalarını söyler, ne yapmaları gerektiğini anlatır, hata tekrarlanırsa komutanlıktan alırdı. Olağanüstü bir altıncı hissi vardı. Zamanında yaşadığı korku,onu felç etmek yerine hayatta kalma içgüdüsünü geliştirmişti.

Şikayet edenlere, güçsüzlere, kararsızlara, korkaklara acımazdı. Gücünün son sınırına kadar savaşana, acıya acıyla, yaraya yarayla karşılık verene, kendisini en soğuklarda korumayı sağlayan kurt postundan kürkünü verirdi. Paylaşmasını sever, başarılı askerlere ganimet dağıtırdı.

Yeni savaş taktikleri geliştirdi. Düzenli birlikler kurdu ve tüm ulusunu denetleyen bir istihbarat teşkilatı kurdu. En ufak tehlikeden anında haberdar olurdu. Her savaşa çıkarken, savaş sonunda nerede toplanacağını bildirirdi. Hızlı, çevik ve hafif donanımlı birlikleri düşmanı karşılamada kullanır, yanları kuvvetli tutar, cephedeki birliklerini geri çeker ve böylece düşmanı arzuladığı yerde savaşmaya zorlardı.

Birlikte mücadele ettiği Camuka’nın ,kardeşi Kaçıun’u öldürmesi üzerine ; kardeş,amca ve yeğenleriyle annesinden oluşan ”ihtiyarlar meclisi”nin kararıyla kağan oldu.

Kurallarını sadece kendi toplumuna değil,diğer toplumlara da duyururdu. Buna gerekçe olarak; ‘işgal ettiğimiz ülke insanları bizim prensiplerimizi bilmesi gerekir’ derdi. Önemli bazı yasaları arasında; at hırsızlarına, bakirelere tecavüz edenlere, aynı cinsiyetten bir hayvan veya insan ile ilişkiye girenlere, aile üyeleriyle zina yapanlara ve amirlerinin onayı olmadan tutsak öldürenlere ölüm cezası verilmesi vardı.

Toğril ile ittifakı kuvvetlendirmek için kız kardeşini onun oğluna verdi. Ancak Toğril onu zehirlemeye teşebbüs edip, rakiplerinin tümüne kendi sancağı altında toplanmayı teklif etmiştir.

Temuçin, kendi birliğini kurduktan ve kağanlığını kabul ettirdikten sonra, ilk olarak Orhun Vadisinde Naymanlara saldırır. Onları yener, ancak Camuka’nın kalleşliği yüzünden tuzağa düşer. Targutay boynunu kesmek üzereyken yakın arkadaşı Borcu tarafından kurtarılır. Bu hadiseden sonra Merkitler, Tatarlar ve Naymanlar birleşerek Moğollar’a karşı ittifak kurarlar. Aynı ittifaka amcaları da (Altan, Kutçar, Darıtay) katılır. Bunun üzerine bulunduğu yeri terk ederek Göller bölgesine göç eden Temuçin, burada bulunduğu süre içerisinde özellikle, Noyanların birbiriyle çekişmelerinden kaçan boyları kendisine katar. Bu şekilde aileler arasındaki kanlı çekişmeler, derin kinler, durmak bilmeyen yağmalar, tecavüz ve katliamlardan kaçan insanlar Temuçin’e sığınmaya devam eder.

Temuçin daha sonra Göller bölgesinde; Camuka’nın adamlarıyla karşılaşır ve onları büyük yenilgiye uğratır. Camuka’nın adamları Temuçin’e katılır, ve Camuka öldürülür. Bu olaydan sonra 1200 yılında 44 yaşında iken Kağanlık töreni yapılır.

Temuçin katılımların artması üzerine ortak bir dil oluşturması için bir Uygur ilim adamını görevlendirir. Haberleşmede sürat sağlamak için; her oba arasında 40 bin adımda bir nöbetçi olmasını, nöbetçilerde hazır üç atın bulunmasını sağlar. Kadın, at ve iktidarı kimseyle paylaşmayan Temuçin böylece 400 Moğol boyunu bir araya getirir.

Temuçin, can düşmanlarından Merkit boylarının temizliği görevini yakın arkadaşı Borcu’ya verir. Borcu bu görevi yerine getirir. Bu arada ilerigelen Şaman; zaman içinde Temuçin’in her işine karışmaya başlar. Bunun üzerine Temuçin Şamanı öldürür. Bu olay, Cengiz ile kardeşi Kasar’ın arasını açar, fakat anne bunu önler.

Merkitlerden ele geçen bir kız yüzünden en yakın arkadaşı Borcu ile arası açılır. Borcu Temuçin’i terk eder. Irak ve İran’a yapılan seferler esnasında hastalanır, ölmek üzere iken Borcu’yu ister. Borcu bulunur ve getirilir. Ölüm haberi seferden sonra halka duyurulur. Son isteği mezar yerinin bilinmemesidir. Bu sağlanır.

SONUÇ

KİTABIN ANA FİKRİ

İnanmış insanların tüm zorluklara rağmen hedeflerine ulaşabileceği.

KİTABIN GETİRDİĞİ YENİLİKLER

Temuçin’in yönetiminde getirdiği yenilikler şöyle sıralanabilir :

a. Düzenli ordu birliklerini kurdu. Kuşatıcı manevraları sıkça kullandı.

b. Karar verirken komutanlarının fikirlerini alırdı.

c. Savaş taktiklerini muharebeden önce mutlaka denerdi.

d. Taktik örtü ve aldatmayı bolca kullandı.

e. Psikolojik Harekat uygulamaları yaptı.

f. Kalın giyinmenin hareketleri tahdit ettiğini belirterek askerlerine yasakladı.

g. Haber almaya önem verdi.Bu hususta Moğolları kritik yerlerde görevlendirdi.Haberleşme teşkilatı kurdu.

h. Güçlü olabilmek için herkesle işbirliği yaptı.

ı. Elçilerin dokunulmaz olduğunu yasaya koydu.

i. Kurallarını işgal edeceği topluma daha önceden bildiriyordu.

KİTAP HAKKINDA GENEL DEĞERLENDİRME

Temuçin’in çocukluk dönemi yokluk, açlık ve sefalet içinde geçtiğinden acımasızdı. Her türlü işkenceyi düşmanları için mübah görürdü. Kısa zamanda korkuya dayanan büyük bir imparatorluk kurdu. Ölmekten çok korkuyordu. Ömrünün uzayacağına inanarak dine inandı ve dua edenlerin öldürülmemesini emretti.

a. Güçlü liderlerin bulunduğu dönemlerde çeşitli toplulukların tek çatı altında toplandığını, zaafiyetin olduğu dönemlerde bölünmelerin arttığı,

b. Akrabalık bağının devlet yönetiminde etkili olmadığı,

c. İktidarın-otoritenin bölüşülmemesi, buna karşılık nimetlerin paylaşılması gerektiği,

d. Tek liderin gücüne bağlı idarenin liderle beraber yok olduğu kitabın önemli mesajları arasında sayılabilir.