Embriyonik gelişim, eşeyli üreyen canlılarda görülen ve canlının, döllenme ile doğumu ya da yumurta veya kozadan çıkmasına kadar geçen süredeki gelişimi. Embriyonik gelişimin safhaları ve yeri canlıdan canlıya farklılık göstermekle birlikte, bu süreç genelde annenin veya annenin ürettiği bir yapı koruyuculuğunda geçer.
Hayvanlardaki embriyonik gelişimde 4 aşama görülür:
Döllenme, Biçim, Küçülme, DeğişmemeYUMURTA AŞAMASI: GV ( Germinal Vesicle) – (Olgunlaşmamış): Yumurtanın mayoz bölünmenin profaz I aşamasındaki halidir. Yumurta içinde rahatlıkla görülen Germinal vezikül ile anlaşılır.
M1(Metafaz 1) – (Olgunlaşmamış): Yumurta içinde GV görünmez. Kutup cisimciği henüz oluşmamıştır.
M2(Metafaz 2) – (Olgun ): Bu aşamada kutup cisimciği görünür ve bu yumurtanın gelişiminin Metafaz-2 aşamasında olduğunu gösterir. Metafaz-2 yumurtanın döllenme işleminden önceki olgunluğunu tamamladığını ve spermle birleşmeye hazır olduğunu gösterir. ICSI veya IVF gibi teknikler bu aşamada uygulanır.
EMBRİYO AŞAMASI: 2PN (Dölleme işleminden sonraki gün normal döllenme): Bu aşamada yumurtanın içinde pronuclei denen iki adet yuvarlak yapı görülür. Bu yuvarlak yapıların içinde de nucleoli denen nokta şeklinde yapılar vardır. Pronuclei yani pronukleuslardan biri yumurtanın genetik materyalini diğeri de spermle gelen babaya ait genetik materyali içerir. İki adet pronukleus kısaca 2PN olarak adlandırılır.
Döllenme işleminden 16-18 saat sonra incelenen pronükleusların bulunduğu konum, içlerindeki nucleolilerin yerleşimi ve sayısı embriyonun muhtemel kalitesi açısından önemli bilgiler verir.
2PN bir süre sonra kaybolur bu aşamaya syngami denir. Bu aşamadan sonra yumurta bölünmeye doğru gelişimini sürdürür.
Döllenme işleminden 16-18 saat sonra incelenen pronükleusların bulunduğu konum, içlerindeki nucleolilerin yerleşimi ve sayısı embriyonun muhtemel kalitesi açısından önemli bilgiler verir.
2PN bir süre sonra kaybolur bu aşamaya syngami denir. Bu aşamadan sonra yumurta bölünmeye doğru gelişimini sürdürür.
2.GÜN (2-4 Hücre): Döllenme işleminden 24 saat sonra bölünme işleminin başladığı görülür. Hücreler genelde senkronize şekilde bölünür. Örneğin 2 hücre beraber bölünerek 4 hücre olur, devamında 8 hücreye ulaşır ve böyle devam eder. Hücrelerin çok farklı aralıklarla bölünmesi, fragmantasyon diye adlandırılan ve bölünme sırasında oluşan hücre artıklarının oluşması çok beklenen bir şey değildir. Bununla birlikte bölünme aşamasında hücre içinde birden fazla nukleus görülebilir, multinukleus diye adlandırılan bu durum kötü kalite embriyo oluşumuna neden olabilir.
3. GÜN (8 hücre): Dölleme işleminden yaklaşık 72 saat sonrasıdır. Normal bölünme hızıyla bu aşamada görülen 8 hücre iyiye işarettir. Embriyo içindeki hücrelerin birbiriyle eşit olması, hücreler arasında stoplazma artığı olmaması gibi ayrıntılar kalitesini değerlendirirken göz önüne alınır. Genetik tanı işlemi için blastomer biyopsisi bu aşamada yapılır.
4.GÜN: Embriyo bölünmeye devam eder. Hücreler daha fazla birbirine yapışık görünür. Hücrelerin sayılması çok zor hatta imkansız olabilir. Bu aşamadaki embriyo Morula olarak adlandırılır.
5.GÜN (Blastosist): Morula büyür ve ortasında kavite (boşluk) oluşmaya başlar. Bu aşamadaki embriyo blastosist olarak adlandırılır. Blastosist iki ana tabakadan oluşur. İç kısımda oluşan hücre kümesi İnner Cell Mass (ICM) fetusun (bebek) oluşmasında, dış çevresi ( trophectoderm) de plesentanın oluşmasında rol oynar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder