Bir ülkenin teknolojik ham maddesi nasıl elde edilebilir?

Bir ülkenin teknolojik ham maddesi nasıl elde edilebilir?

Kayaçları oluşturan mineraller ve bazı değerli taşlar, günlük hayatta kullanılan pek çok eşyanın hammaddesidir. Ekonomik değeri olan kayaç ve minerallere maden denir. Bu madenlerin işlenmesi için tesisler oluşturmak gerekir. Madenler hammadde olarak kullanıldığı için teknolojinin gelişmesine katkı sağlamıştır.

• Bakır :
• Elektrik ve elektronik sanayinde (elektrikli cihaz ve kablo yapımında).
• İnşaat sanayinde.
• Ulaşım sanayinde.
• Kimyada.
• Kuyumculukta.
• Boya sanayinde.
• Turistik eşya yapımında.

• Kurşun :
• Akü imalatında.
• Yeraltı haberleşme kablolarının kaplanmasında.
• Çelik direklerde aşınmayı önlemek için boyanmasında. (Kurşun oksit boyalar).
• Radyasyonu en az geçiren metal olması nedeniyle bu ışınlardan korunmada.
• Renkli televizyon tüplerinin yapımında.
• Cephane üretiminde.

• Çinko :
• İnşaat sektöründeki sacların ve direklerin parlatılmasında (galvanizlenmesinde).
• Pirinç alaşımı ile otomotiv sanayinde (döküm kalıpları yapımında).
• Yağlı boya ve lastik üretiminde. (Çinko oksit).

• Demir :
• Otomotiv sanayinde.
• Çelik üretiminde.
• İnşaat sektöründe.
• Ray yapımında.

• Krom :
• Paslanmaz çelik yapımında. (Ferrokrom).
• Silah yapımında.
• Metal kaplamada.
• (Krom çeliğe sertlik, kırılma ve darbelere karşı direnç, aşınma ve oksitlenmeye karşı koruma sağlar. Bu nedenle kromun çeşitli alaşımları mermi, denizaltı, gemi, uçak, top ve silahlarla ilgili destek sistemlerinde kullanılır).
• (Krom paslanmayı önleyici özelliğinden dolayı uçak ve gemi sanayinde kullanılır).

• Nikel :
• Petrol endüstrisinde.
• Çatal, bıçak takımları, çekiç, pense gibi aletlerle diğer birçok ev ve hastane aletlerinin yapımında.
• Uçak ve gemi endüstrisinde. (Nikel süper alaşımları yüksek ısıda basınç ve korozyona dayanıklı olduğundan, uçakların gaz türbinlerinde, jet motorlarının yapımında, ayrıca uçakların elektrolizle kaplanan bölgelerinde ve gemi yapımında tuz korozyonuna karşı engelleyici olarak).
• Motorlu araçlar ve parçalarında.
• Elektrikli makineler ve parçalarında.
• Kalay :
• Teneke yapımında.
• Kaplamacılıkta.
• Çeşitli alaşımlar, lehim ve kimyasal madde yapımında kullanılır.
• Otomotiv endüstrisinde. (Motor yataklarında, kaporta, radyatör, yağ ve hava filtrelerinde kullanılır).
• Uçak ve gemi endüstrisi ile elektronik ve elektrik sanayinde.
• Matbaacılıkta, mutfak malzemeleri ve cam endüstrisinde.

• Altın :
• Kuyumculukta.
• Altın kaplama ve süslemede.
• Elektrik ve elektronik eşyalarda.
• Diş hekimliğinde.
• Dekor malzemesi yapımında.
• Madalya yapımında.
• Resmi paralarda.
• (Ayrıca, gümüş, platin ve paladyum gibi metallerle alaşım halinde uzay endüstrisinde, tekstil sanayinde altın tel ve iplik yapımında ve kimya endüstrisinde paslanmaya dayanıklı alet yapımında kullanılmaktadır).

• Gümüş :
• Fotoğraf sanayinde
• Elektronik sanayinde.
• Para üretiminde.
• Süs eşyası ve takı yapımında.
• Dişçilikte.
• Ayna sırlarının yapımında.
• Pil yapımında.

• Talk :
• Seramikte.
• Boya yapımında.
• Çatı kaplamasında.
• Böcek ilacı üretiminde.
• Kauçuk ve kağıt sanayinde.
• Kozmetik sanayinde.
• Hayvan yemi ve gübre üretiminde.

• Mika :
• Elektrik – elektronik sanayinde.
• Telefon santrallerinde.
• Plastik endüstrisinde.
• Otomobil, elektrik ve yapı sanayinde.
• (Kauçuk endüstrisinde, cerrah eldivenlerinden oto lastik üretimine kadar değişen geniş bir kullanım alanına sahiptir).
• (Yalıtkan sanayinde düşük yoğunluklu ateşe dayanıklı ürünlerin kullanıldığı alanlarda yalıtkan olarak kullanılmaktadır).
• (Ayrıca kağıt, kozmetik, döküm, tekstil ve gübre sanayinde, kaynak elektrotu imalinde, inci parlatma boya maddelerinde, yangın söndürme malzemesi imalinde, akustik ürünlerde yapıştırıcı olarak kullanılır).

• Cıva :
• İlaç ve boya sanayinde.
• Dişçilikte.
• Termometre yapımında.
SORU : 1- Günlük hayatta hangi araçlar kullanılmaktadır ve bu araçlarda hangi
madenler hammadde olarak kullanılmıştır?

NOT : 1- Ülkemizde İşletilen Madenlerimiz ve Yıllık Üretimleri :
• ALÜMİNYUM :
Alüminyum cevheri (boksit),Seydişehir’de kurulmuş olan alüminyum fabrikasında üretime başlamıştır. Seydişehir ve civarında gayet zengin bulunan bu cevher yatakları Etibank tarafından işletilmektedir.

• ANTİMUAN :
Antimuan cevheri üretimi yılda yaklaşık olarak 16213 tondur. En büyük üretimi Tokat-Turhal’da bulunan işletme yapmaktadır. Bunun dışında diğer işletmeler; Balıkesir, Bilecik ve yine Tokat illerindedir.

• AMYANT : 
Amyant üretimi yılda toplam 3913 ton olup bu üretim 12 işletmeden temin edilmektedir. Başlıca işletmeler: Bursa- Orhaneli, Eskişehir- Mihalıççık, Çankırı- Şabanözü, Çorum- Alaca, Erzincan ve Sivas- Zara’dır.

• BAKIR VE BAKIRLI PİRİT :
Faaliyet halinde 4 adet bakır ve bir adet bakırlı pirit işletmesi mevcuttur. Bakır işletmelerinden iki tanesi ve Bakırlı pirit işletmesi Etibank’a aittir. Bu işletmeler: Ergani ve Murgul Bakır İşletmeleri ile Küre Bakırlı pirit İşletmesidir.

• BOR MİNERALLERİ : 
Memleketimiz bor mineralleri bakımından çok zengindir. Yıllık üretim 287.606 ton civarındadır. Bu üretim Kütahya–Emet, Bursa, Balıkesir ve Kütahya yörelerinde yapılmaktadır.

• CİVA : 
Türkiye’nin maden ihracatında önemli bir yeri olan civanın yıllık üretimi 55.201 tondur. Saf cıva İzmir, Konya, Uşak, Niğde, Manisa dolaylarında elde edilmektedir.

• DEMİR : 
Türkiye’nin yıllık demir cevheri üretimi toplam 1.553.189 tonu aşmaktadır.
Demir cevheri işletmeleri; Sivas – Divriği, Sivas – Kangal – Pınarözü, Sivas – Gürün –Otlukilise, Sivas – Divriği – Akdağ, Malatya – Hekimhan – Karakuz, Ankara – Bala –Kesikköprü, Balıkesir – Büyükeymir, Balıkesir – Küçükeymir, Kayseri – Karamadazı yörelerinde bulunmaktadır.

• KROM : 
Denizli, Muğla, Eskişehir dolaylarındaki maden ocaklarından çıkarılmaktadır. Yıllık üretim yaklaşık olarak 690.000 ton dur.

• KÜKÜRT :
Kükürt üretimi yılda toplam olarak 61.519 ton olup üretimin tamamı Isparta- Keçiborlu’da yapılmaktadır.

• LÜLETAŞI : 
Memleketimizde lületaşı, Eskişehir ili dâhilindeki 7 işletmeden temin edilmekte ve yıllık üretim 1234 tonu aşmaktadır.

• MANGANEZ :
Yılda ortalama 45 tonu bulmaktadır. Manganez üretiminde Erzincan ve İstanbul-Silivri’deki maden ocakları önemli bir yer tutar.

• KALSİT :
Yurdumuzun her yerinde bulunur. Özellikle İzmir civarında çok saydam billurlarına rastlanır. Sertliği(3), özgül ağırlığı (2,7) dir.

• MANYEZİT :
En önemli işletmeler Eskişehir ve Kütahya illeri dahilindedir. Yıllık üretim yaklaşık olarak 90.000 tondur.

• SODYUM SÜLFAT :
Sodyum sülfat üretimi Afyon ve Denizli illeri hudutlarına giren Acıgöl, Konya-Cihanbeyli hudutları dahilindeki Terzikan ve Boluk göllerinden yapılmaktadır.

• ZIMPARA TAŞI :
Başlıca zımpara işletmeleri Muğla, İzmir ve Aydın illeri dahilindedir. Yıllık üretim 35.000 tonu bulmaktadır.

• KÖMÜR (Maden Kömürü) :
Zonguldak ili dahilinde bulunan taşkömürü işletmeleri Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumuna bağlı Ereğli Kömürleri İşletmesi Müessesesinin İmtiyazı altındaki ocaklardan elde edilmektedir. Taşkömürü üretimi yılda takriben 8 milyon tonu bulmaktadır.

• LİNYİT :
Yıllık Üretim (Devlet ve Özel Sektör bir arada) 8 milyon tonu aşmaktadır. Belli başlı işletme merkezleri; Tavşanlı, Tunçbilek, Seyitömer, Soma, Bolu, Çorum, Bursa, Elbistan işletmeleridir.

• ALÇITAŞI :
Türkiye’de alçıtaşı üretimi yılda takriben 200.000 tonu bulmaktadır. Bu üretim dağınık ve küçük ocaklardan yapılmaktadır.

• KİL ( KAOLEN) :
Yıllık üretimi yaklaşık olarak 14.300.000 ton’dur. Bu üretim İstanbul, Bilecik, Çanakkale, Eskişehir, Kütahya ve Zonguldak illerindeki ocaklardan yapılmaktadır.

• KUARSİT :
Kuarsit yıllık üretimi 38.665 tona ulaşmaktadır. Ytong ve Ferrokrom sanayiinde kullanılan kuarsit bu sanayilerin bulunduğu bölgelerdeki ocaklardan üretilmektedir. Üretimin önemli bir kısmı Antalya bölgesinde yapılmaktadır.

• MERMER :
Mermer üretimi yaklaşık olarak yılda 25.400 m civarındadır. Bu üretimin en büyük kısmı Marmara Adası ve Afyon’daki ocaklardan temin edilmektedir. Bunun dışında İzmit, Bilecik, Denizli, İzmir illeri dahilinde üretim yapan birçok ocak mevcuttur.

• SİLİS KUMU :
Silis kumu, üretimi yılda yaklaşık olarak 12.930 tondur. Bu üretim İstanbul civarındaki Kabakça ve Podima ocaklarında yapılmaktadır. Silis Kumu cam sanayiinde ve dökümcülükte kullanılmaktadır.

• LİNYİT :
En düşük kaliteli kömür olup bir gramı 800- 4000 kalori değerinde ısı verir.
Depolandığında çabuk ufalanır ve kırılır. İsli bir alevle yanar.
• MİKA :
Kolayca ince levhalara ayrılabilir. Sıcağa dayanıklıdır. Elektrikli ve elektronik araçlarda yalıtkan olarak kullanılır.