9. Sınıf Temel Dini Bilgiler Dersi Ders Notu 1 Yazılı İçin

9. SINIF TEMEL DİNİ BİLGİLER DERSİ 1. ÜNİTE: İSLAM TASAVVURU

DERS NOTLARI

1. İslam Nedir?

- İslam, Allah’a teslim olup barış içinde yaşamak demektir. Allah’a teslim olmak O’nun öğütlerine, emirlerine uymak yasaklarından kaçınmak yani O’na itaat etmektir.

- Yüce Allah yeryüzünde insanı başıboş bırakmamış onu peygamberleri aracılığıyla gönderdiği vahiylerle iyiye ve doğruya yönlendirmiştir.

- Yüce Allah’ın, insanları iyiye ve doğruya yönlendirerek, dünya ve ahirette mutlu olmalarını sağlamak amacıyla peygamberleri aracılığıyla gönderdiği kuralların bütününe din denir. Din hem bir inanma biçimi hem de bir yaşam tarzıdır.

- Yüce Allah’ın Hz. Âdem’den Hz. Muhammed’e kadar bildirdiği bütün dinlerin genel adı İslam’dır.

- Hz. Âdem, Hz. İbrahim, Hz. Musa, Hz. İsa ve Hz. Muhammed başta olmak üzere Allah’ın vahiyle görevlendirdiği bütün peygamberler İslam peygamberidir. Getirdikleri İslam dinine inanan insanlar da Müslümandır. Ancak sadece Hz. Muhammed’e gönderilen son din özgün halini koruduğu için bugün sadece onu “İslam” diye isimlendirmek gerekir.

- Her Müslüman iyiyi eylem hâline getiren ve her türlü kötülükten kaçınan barışsever bir kimsedir.

- TEMEL AYETLER: 1. “Bugün size dininizi kemale erdirdim. Üzerinize olan nimetimi tamamladım. Sizin için din olarak İslam’dan razı oldum.” (Mâide 3), 2. “Allah katında tek din İslam’dır.” (Âl-i İmran 19)

2. İslam’ın Temel Özellikleri

2.1. Tevhit Dinidir

- TEMEL AYETLER: İhlas Suresi: Kul huvellahu ahad. Allahussamed. Lem yelid ve lem yûled. Velem yeküllehu küfüven ahad.

Anlamı: De ki: O, Allah birdir. Allah Samed’dir. (Her şey O’na muhtaçtır; O, hiçbir şeye muhtaç değildir.). O, doğurmamış ve doğmamıştır. Hiçbir şey ona denk değildir.

- TEMEL HADİS: “Kim Allah’tan başka hiçbir ilah olmadığına şehadet ederse, Allah onu cehenneme asla göndermez ve mutlaka cennete koyar.”

- TEVHİD: Allah’ın birliğine inanmak. Allah’tan başka ilah olmadığına. Bütün evreni ve varlıkları yaratan, düzenleyen ve yöneten Tek bir üstün gücün olduğuna kesin olarak inanmak.

- Kelime- i Tevhid: La ilahe illellah. Anlamı: Allah’tan başka ilah yoktur.

- Kelime- i Şehadet: Eşhedu en la ilahe illallah. Ve eşhedu enne Muhammeden abduhu ve rasuluhu. Anlamı: Şehadet ederim ki Allah’tan başka ilah yoktur. Ve yine şehadet ederim ki Hz. Muhammed O’nun kulu ve elçisidir. Şehadet etmek: Kesinlikle bilmek ve kabul etmek.

2.2. Akla Önem Verir

- İslam’da, dinî yükümlülüklerin temel şartı akıldır. İnsan aklıyla düşünür, bilgi üretir. Böylece iradesini de kullanabilir.

- İslam körü körüne taklitçiliğe karşıdır.

- İslam anlayışına göre hiçbir şeyi düşünmeden kabullenmek doğru olmadığı gibi davranışları bilinçsizce yapmak da doğru değildir.

- İslam’a göre insan bilinçli bir şekilde inanmalı, ibadetlerini kendi istek ve iradesiyle yapmalıdır.

2.3. Barış Dinidir

- İslam; barış, teslimiyet, huzur ve kardeşlik gibi anlamlara gelir.

- Allah’ın en güzel isimlerinden birisi olan es-Selam; kendisi her türlü eksiklik ve kusurdan uzak olduğu gibi başkalarına da esenlik ve güven veren, demektir.

- TEMEL AYET: “Ey iman edenler! Hep birlikte barış (İslam) içinde olun. Sakın şeytanın peşinden gitmeyin. Çünkü o, apaçık düşmanınızdır.” (Bakara 208)

- Peygamberlerin ortak çabası, insanlığı barışa ve huzura kavuşturmaktır. Dolayısıyla Müslüman’ın amacı da bu dünyayı bir barış yurduna çevirebilmek olmaktır. Öte dünyada selam yurduna, cennete kavuşacak olanlar, ancak bu dünyayı bir barış ve esenlik yurduna dönüştürmek için çaba harcamalıdır.

2.4. Sevgi Dinidir

- Sevmeyi öğrenmemize gerek yoktur. Onu doğuştan getiririz. Gönülleri birbirine yaklaştıran Allah’tır.

- İslam’da, insanları hiçbir yarar ve çıkar ilişkisi gözetmeksizin sadece Allah için sevmek esastır. Böyle yapabilirsek toplumda barış egemen olur. Bir ayette bu saf ve katışıksız sevgi şöyle anlatılır: “Ey Muhammed! De ki: Ben tebliğ görevime karşılık sizden hiçbir ücret istemiyorum. Sadece yakınlık ve dostluk bağları içinde sevgi bekliyorum.”

- TEMEL HADİSLER: 1. “İman etmedikçe cennete giremezsiniz, birbirinizi sevmedikçe de gerçek manada iman etmiş olamazsınız.”, 2. “Mümin, kendisiyle dostluk kurulabilen kişidir. (İnsanlarla) dost olmayan ve kendisiyle dostluk kurulamayan kişide hayır yoktur.”

2.5. Evrensel Dindir

- HADİS: “Önceki peygamberlerden hiçbirisine verilmeyen beş şey bana verildi:.. “Benden önceki peygamberler sadece kendi kavimlerine gönderildikleri hâlde, ben bütün insanlığa gönderildim.”

- İslam, hükümleri tüm zamanlar için geçerli olan bir dindir. Hükümleri, belirli bir zaman dilimiyle sınırlı değildir.

- İslam’ın kuralları belirli belirli bir bölge ya da ülkede değil dünyanın her yerinde yaşayan insanlar için geçerlidir. İslam’ın bir başka evrensel yanı belirli bir topluma, ırka, insan grubuna değil, tüm insanlara gönderilmesidir.

2.6. Kolaylık Dinidir

- TEMEL AYETLER: 1. “Allah, insanı ancak gücünün yeteceği işle mükellef tutar...” (Bakara 285), 2. “Allah, sizin için kolaylık diler, zorluk istemez...” (Bakara 185)

- HADİSLER: 1. “Bu din kolaylık dinidir. Kimse dini geçmeye çalışmasın, üstünlük dinde kalır.” 2. “Kolaylaştırınız, zorlaştırmayınız; müjdeleyiniz nefret ettirmeyiniz.”

- İslam’da Kolaylık Sağlanan Bazı Konular

o Hasta ve yolcu olanlar ramazan orucunu erteleyebilir veya tutmayabilir.

o Yolculukta olanlar Cuma ve bayram namazlarından sorumlu olmazlar.

o Yolculukta dört rekatlık namazlar iki rekat olarak kılınır.

o Su bulunmadığı durumlarda teyemmüm edilir.

o Abdestte belli bir süre için ayaklar yıkanmadan mestler üzerine mesh edilebilir.

2.7. Aşırılıklardan Uzak Bir Dindir

- Kur’an-ı Kerim’de Müslümanlar “denge toplumu” olarak nitelendirilmiştir. Her Müslüman bu “ölçülü” yaşayışı itikattan ibadete varıncaya kadar hayatın her alanına yansıtmalıdır.

- AYET: Kur’an-ı Kerim’de dinî konularda aşırılığa giden kimseler kınanmıştır: “Ey ehl-i kitap! Dininizde haksız yere aşırılığa dalmayın...” (Mâide 77)

- İbadetler konusunda düzenleme yapmak Allah’a aittir. Hiç kimse, ibadetlerle ilgili artırma ve eksiltme biçiminde yeni düzenlemelere gidemez.

- Yeni ibadet türleri geliştirmek, helal ve haramlar koymak, dinî uygulama maksadıyla Allah’ın helal kıldığını kendisine haram kılmak, hiç ara vermeden oruç tutmak, nefislere eziyet için boyunlara zincir takmak, hiç evlenmemek ve insanlardan tamamıyla sosyal ilişkiyi kesmek gibi uygulamalar dinde aşırı gitmektir ve yanlıştır.

2.8. Dünya ve Ahiret Dinidir

- TEMEL AYETLER: 1. “Rabbimiz! Bize dünyada da iyilik ver, ahirette de iyilik ver.” (Bakara 201), 2. “Allah’ın sana verdiği imkânlar içinde ahiret mutluluğunu kazanmaya çalış, fakat dünyadan da nasibini unutma.” (Kasas 77)

- HADİS: “Hiç ölmeyecekmiş gibi dünya için çalış, yarın ölecekmiş gibi ahiret için çalış!”

- Müslüman dünya ve ahiret arasında bir denge kurmalıdır. Ne sadece dünya için ne de sadece ahiret için çaba sarfetmemeli, hem dünya için hem de ahiret için çalışmalıdır. Ama ebedi hayat yurdunun ahiret olduğunu da unutmadan hareket etmelidir.

2.9. Fıtrat Dinidir

- Her canlının bir yaratılış yasası vardır. İnsanın doğuştan getirdiği özellikleri fıtrattır.

- Fıtrat, insanda hakkı, doğruyu, gerçeği kabul etme yeteneğinin potansiyel olarak varlığıdır.

- AYET: “Yüzünü doğru bir din olarak İslam’a, insanların fıtratına uygun olan dine çevir.” (Rûm 45)

- Her insan İslam fıtratı üzere doğar. Allah’a inanma bilinci doğuştan her insanda vardır. Her insan potansiyel olarak İslam’ı yaşayabilecek özellikleriyle doğar.

3. İslam ve Evren

- İslami literatürde âlem, duyu ya da akıl yoluyla kavranabilen Allah’tan başka bütün varlıklara denir. Âlem kavramı sözlükte alamet, belirti manalarına gelir.

- Kur’an, insanların yaşadığı bu evreni; “görülmeyen ve görülen âlem” şeklinde ikiye ayırır. Her iki âleme de hâkim olan sadece Allah’tır.

- AYET: “De ki: Ey gökleri ve yeri yaratan, gizliyi de aşikârı da bilen Allah!” (Zümer)

- İnsan, varlıklar, evrendeki mükemmel sanat eserlerini görüp, büyük sanatkârı yani Yüce Yaratıcı’yı tanıma özelliğiyle diğer varlıklardan ayrılır. Yerin ve göklerin düzenine, kendi öz varlığına, dış dünyaya ve orada görülen hayret uyandırıcı şeylere bakmak suretiyle Allah’ı bilir, tanır. Gerek yer ve göklerde, gerekse hayvanlar ve bitkiler dünyasında Allah’ın yarattığı güzellikleri inceleyerek bunca güzellik ve düzenin bir yaratıcı olmaksızın düşünülemeyeceğini idrak eder.

- TEMEL AYETLER: 1. “İnsan, kendisinin başıboş bırakılacağını mı sanır?” (Kıyamet 35), 2. “Ben cinleri ve insanları ancak bana kulluk etsinler diye yarattım” (Zâriyat 56)

- Kâinatın varlığı, Allah’ın varlığına bir delildir. Yüce Allah, kendi varlığını kavramak için hem tabiatı ve hem de insanın yaratılışını örnek olarak gösteriyor: “İnsanlara ufuklarda ve kendi nefislerinde ayetlerimizi göstereceğiz ki onun (Kur’an’ın) gerçek olduğu onlara iyice belli olsun.” (Fussilet 51). Bu açıdan İslam, evreni Allah’ın varlığının ve birliğinin bir delili kabul eder. Bütün bunlar sonunda âlem, varlıklar, tabiattaki güzellikler insanı Allah’a imana ulaştırır.

4. İslam ve Hayatımız

- İnsan, başıboş olarak yaratılmamıştır. Bu varlık düzeninde insanın yerine getirmesi gereken birtakım sorumluluklar vardır.

- Dar anlamda ibadet, bir Müslüman’ın vakit ve mekânla kayıtlı Allah’ın emrettiği, hoşnut olduğu fiilleri yerine getirmesi demektir. Buna şekle bağlı ibadetler denir. Abdest, namaz, oruç, hac, zekât, kurban gibi belli vakit ve zamanlarla kayıtlı olan bütün ibadetler bu tanıma girer.

- Geniş anlamdaki bu ibadet bir Müslümanın Kur’an ve sünnet çerçevesinde Allah’ı hoşnut etmek adına yaptığı her türlü faaliyet olarak tanımlanabilir. Bu ibadet tarzı daha çok sosyal hayatla ilgilidir. Bunun en basit örnekleri bir Müslüman’ın insanlara selam vermesi, tebessüm etmesi, açları doyurması, yolda insanlara zarar verecek bir engeli kaldırması, hastaları ziyaret etmesi, birbirine dargın Müslümanları barıştırması gibi davranışlarıdır.

- Müslüman’ın çalışması, dinlenmesi, ailesiyle vakit geçirmesi, arkadaşlarıyla ilgilenmesi gibi davranışları ibadet kapsamına girer.

- İslam dininin inanç ve ibadetle ilgili hükümleri yanında birey ve toplum hayatını düzenleyen ilkeleri de vardır. Bu ilkeler insanın ve toplumun huzur, güven, barış içinde yaşamasını sağlamaya yöneliktir. Barış, sevgi, kardeşlik, hoşgörü, yardımlaşma, bağışlama, cömertlik bu ilkelerdendir. Yalan, dedikodu, iftira, içki, kumar, zina gibi yasaklar da bu bağlamda değerlendirilir.

- İslam dininin ortaya koyduğu ilkeler din, can, akıl, nesil ve mal gibi dünyada insan hayatı için büyük anlamlar ifade eden beş değerin korunmasını amaçlar. Çünkü bunların korunması, insana saygının da bir gereğidir.

- Bugün yaşadığımız küresel ölçekte bütün insanlığı ilgilendiren sorunların başında; yoksulluk, gelir dağılımında adaletsizlikler, cehalet, seçme ve seçilme özgürlüğünden yoksunluk, ifade özgürlüğünün olmayışı, cinsiyet ayrımcılığı, kadın ve çocuklara karşı şiddet kullanma, savaş ve çatışmalar gelmektedir. En mükemmel ve son dinin mensubu olan Müslümanların bütün bu sorunları biz üretmedik, dolayısıyla çözümden de sorumlu değiliz deme hakları yoktur. Müslüman önce yakın çevresindeki sonra da tüm dünyadaki sorunlara karşı duyarlı olmalıdır. Hayatında her zaman iyiyi, doğruyu hâkim kılmak için çalışmalıdır. Okulda, evde, işyerinde, sokakta, caddede her yer ve her zaman İslam’ın ilkelerine uymalıdır. Örneğin büyüklere saygılı olmalı, aile sorumluluklarını yerine getirmeli, çalışkan ve üretken olmalıdır. Bireye ve topluma zarar verecek davranışlardan, kötü alışkanlıklardan uzak durmalıdır.

2. Ünite İSLAMIN TEMEL KAYNALARI

Kur’an-ı Kerim, Allah’ın, peygamberler silsilesinin son halkasını teşkil eden Hz. Muhammed’e, Arapça

olarak peyderpey, vahiy yoluyla ve Cebrail vasıtasıyla indirilmiş olan; nesilden nesile bize kadar tevatüren,

hiçbir değişikliğe uğramadan gelen, Mushaflarda yazılı, Fatiha suresi ile başlayıp Nas suresi ile sona eren,

okunması ile ibadet edilen ve sevap kazanılan ilahî kelamdır

Bunların başında “el-Kitâb”, “Ümmü’l-Kitâb”, “Kitâb-ı mübîn, “el-Furkân”, “el -Mesânî”, “Kelâmullah”, “Hüdâ”, “Şifâ”, “Rahmet”, “Müjde”, “Mev’iza”,“Zikir”, “Nûr” bunların başlıcalarındandır.

Yüce kitabımız ayet ayet nazil olmuştur. Ayetlerin birleşiminden meydana gelen bölümlere “sure” ismi

verilmiş, kutsal kitabımızın tümüne de “Mushaf” denilmiştir. Kur’an- Kerim’de toplam 114 sure vardır. Sure

geçişlerinde “besmele” vardır ve sureler besmelelerle birbirinden ayrılır.

Kuran-ı Kerim'in özellikleri maddeler halinde

1. İndiği günden beri tek harfi dahi değişmeyen ilahi kitaptır.
2. İnsanların mutluluğu ve huzuru için gereken her türlü kuralı içermektedir.
3. Ayet ayet ve sure sure indirilmiştir.
4. Lafzı (metni) ve anlamı bakımından mucize olan bir kitaptır.
5. Dili Arapça'dır. Okunuşu ibadet olan ilahi bir kitaptır.
6. 114 sure, 6000 küsur ayetten oluşur.
7. Kolaylıkla ezberlenir.
8. Kıyamete kadar geçerli olan tek kitaptır.
9. Bütün insanlığa gönderilmiş evrensel bir kitaptır.