7. Sınıf Sosyal Bilgiler 3. Ünite Türk Tarihinde Yolculuk Konu Anlatımı - Ders Özeti

3. ÜNİTE: TÜRK TARİHİNDE YOLCULUK

           

            Orta Asya'dan Göçlerin Sebepleri:

v  Nüfusun artması, otlakların azalması

v  Boylar arasındaki mücadeleler

v  Hayvan hastalıkları

v  Çinlilerin ve komşu devletlerin saldırıları

           

            Pasinler Savaşı: Büyük Selçuklularla Bizans arasında Erzurum yakınlarındaki Pasinler Ovasında yapıldı. Selçuklular kazandı. Pasinler Savaşı'nın önemi: Bizans’la yapılan ilk savaştır.

            Malazgirt Savaşı'nın Sonuçları:

      Anadolu'nun kapıları Türklere açıldı.

      Türkler Anadolu'ya yerleşmeye başladı.

      Anadolu'da ilk Türk beylikleri kurulmaya başladı.

      Bizans Avrupalı devletlerden yardım isteyince Haçlı Seferleri başladı.

      Selçuklu Devleti'nin İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.

Anadolu’nun Türkleşmesine Katkı Sağlayan Şahsiyetler:

     Mevlana Celaleddin Rumi

     Hacı Bektaşi Veli

     Yunus Emre

     Ahi Evran

ANADOLU'DA KURULAN İLK TÜRK BEYLİKLERİ

Beylik Adı	Kurucusu	Kurulduğu Yer		Özellikleri
SALTUKLULAR	Ebul Kasım		Erzurum ve çevresi	Anadolu’da kurulan ilk beyliktir.
DANİŞMENTLİLER	Danişment Ahmet Gazi		Tokat, Sivas, Kayseri, Malatya	Anadolu’da ilk medrese(Yağıbasan Medresesi)’yi yaptılar.
MENGÜCEKLER	Mengücek Gazi		Erzincan ve çevresi	Divriği Ulu camii en önemli eseridir.
ARTUKLULAR	Artuk Bey		Diyarbakır, Mardin, Hasankeyf	Dünyadaki en büyük taş kemerli köprü olan Malabadi Köprüsü'nü yaptılar.
ÇAKA BEYLİĞİ	Çaka Bey		İzmir	İlk Türk denizciliği yapan beyliktir.

            Anadolu'da Kurulan İlk Türk Devletlerinin Türk Tarihindeki Önemi:

      Anadolu'nun Türkleşmesi ve islamlaşmasını sağladılar.

      Anadolu’yu yaptıkları eserler, kurdukları şehirlerle bayındır hale getirdiler.

      Türk İslam kültürünü yaydılar.

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ: (1077-1308)

            Anadolu Selçuklu devleti 1077 yılında Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından İznik'te kurulmuştur.

            Miryokefalon Savaşı: (1176)

            II. Kılıçarslan zamanında 1176 yılında yapılan ve Türkleri Anadolu’dan atmak isteyen Bizans bu savaşta yenildi.

            Miryokefalon Savaşı'nın Sonuçları:

   Anadolu'nun Türk yurdu olduğu kesinleşerek Anadolu’nun ebedi Türk yurdu olduğu belgelendi.

   Türklerin Anadolu'dan atılmayacağı kesinleşti.

   Bizanslılar savunmaya, Türkler saldırıya geçmiştir.

            Kösedağ Savaşı: (1243)

            1243 yılında Moğollarla Selçuklular arasında yapılan savaşta Selçuklu ordusu yenilgiye uğradı.

            Kösedağ Savaşı'nın Sonuçları:

ü  Moğollar, Anadolu'yu işgal etmiş, Türkiye Selçuklu Devleti zayıflamış, yıkılma sürecine girmiştir.

ü  Anadolu Selçuklu Devleti zayıflayınca Anadolu'da bağımsız beylikler kuruldular.

ü  Anadolu'daki bilim, sanat, ticaret merkezleri yıkılmış, kültürel gelişmeler durmuştur.

            Anadolu Selçuklu Devleti'nin Yaptığı Faaliyetler:

   Cami, medrese, hastane, yol, köprü, kervansaraylar inşa ettiler.

   Ticaret yollarında tüccarların ve yolcuların dinlenmesi için kervansaraylar yaptılar. Kervansarayların yapılma amacı; ticareti geliştirmekti.

   Alanya, Sinop, Suğdak gibi önemli şehirleri alarak deniz ticaretini geliştirdiler.

            HAÇLI SEFERLERİ:

            11. ve 12. yüzyılda Avrupalı Hıristiyanların Kudüs’ü,  müslümanlardan almak ve İslam dünyasının zenginliklerini ele geçirmek için yaptıkları seferlere Haçlı Seferleri denir.

            Haçlı Seferleri'nin Sebepleri:

            a) Siyasi Sebepler:

      Bizans'ın Avrupa'dan yardım istemesi

      Şövalyelerin macera arzusu

      Soyluların Derebeylik kurmak istemesi

            b) Ekonomik Sebepler:

      Doğunun zenginliklerini ele geçirmek istemesi

      Avrupa halkının yoksulluk içinde olması

      Önemli ticaret yollarının Müslümanların elinde olması

            c) Dini Sebepler:

   Kudüs’ün müslümanların elinde olması

   Dini grupların çalışmaları

   Katolik kilisesinin tüm Hıristiyanları kontrol etmek istemesi

            Haçlı Seferleri:

      I.Haçlı Seferi: Haçlılar Kudüs'ü ele geçirip Urfa, Antakya'da kontluk kurdular.

      II.Haçlı Seferi: Selçuklu sultanı I.Mesut haçlıları bozguna uğrattı.

      III.Haçlı Seferi: Kudüs'ü ele geçirmek için yapıldı, haçlılar yenildiler.

      IV.Haçlı Seferi: Haçlılar İstanbul'u işgal ederek Latin İmparatorluğu kurdular.

            Haçlı Seferleri'nin Sonuçları:

            a) Dini Sonuçlar:

     Avrupa'da din adamlarına ve kiliseye duyulan güven azaldı.

     Skolastik (baskıcı) düşünce zayıfladı.

            b) Siyasi Sonuçlar:

      Türklerin Avrupa'daki ilerleyişi durdu.

      Türklerin İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.

            c) Ekonomik Sonuçlar:

   Doğu-Batı ticareti gelişti.

   Akdeniz limanları önem kazandı.

   Pusula, barut, kağıt gibi buluşlar Avrupa'ya taşındı. Aynı zamanda teknolojik sonuçtur.

            d) Sosyal (toplumsal) Sonuçlar:

   Avrupa’da derebeylik (feodalite) zayıfladı.

   Halk arasındaki sınıf farkı azaldı.

            Kösedağ Savaşından sonra Anadolu'da kurulan beylikler:

       1- Osmanoğulları 2- Karamanoğulları 3- Germiyanoğulları 4- Karesioğulları  5- Dulkadiroğulları  6- Hamitoğulları 7- Menteşeoğulları 8- Candaroğulları 9- Aydınoğulları 10- Ramazanoğulları             11- Eşrefoğulları 12- Saruhanoğulları 13- Eratnaoğulları 14- Pervaneoğulları

OSMANLI DEVLETİ (1299-1922):

            Osmanlı Devleti'ni kuranlar Oğuzların Kayı boyundandır. Osman Gazi tarafından Söğüt ve Domaniç’te 1299 yılında kurulmuştur.

            Osmanlı Devleti'nin Kısa Sürede Büyümesinin Sebepleri:

      Kurulduğu bölgenin coğrafi konumu

      Bizansın güçsüz durumda olması

      Balkanlarda siyasi birliğin olmaması

      Hoşgörülü ve adil bir politika izlenmesi

      Fethedilen yerlere Türk ailelerinin yerleştirilmesi (iskan politikası)

      Türk beylikleri ile iyi ilişkiler kurulması

      Merkezi otoriteye önem verilmesi

      Üstün yetenekli padişahların yetiştirilmesi

      Ahilerin desteğinin alınması

            Osman Gazi (1281-1324):

   Bizans’ı Koyunhisar Savaşında yend.

   Yarhisar, İnegöl, Yenişehir ve Bilecik’i  aldı.

   İlk bakır parayı bastırdı.

            Orhan Gazi (1324-1362):

·         Bizans'ı Maltepe (palekanon) Savaşı'nda yendi. (1329)

·         İznik, İzmit’i aldı.

·         Bursa’yı alarak başkent yaptı. (1326)

·         Karesioğullarını alarak beyliğin donanması ile denizciliğe başladılar ve Rumeli’ye geçtiler.

·         İznik'te ilk medreseyi kurdular.

·         İlk divan teşkilatını kurdular.

·         Yaya ve Müsellem adıyla  ilk orduyu kurdu.

            BİLGİ NOTU: Bizans'ın Gelibolu’daki Çimpe Kalesi'ni Osmanlı'ya vermesiyle Rumeli'ye geçiş yapıldı.

            I. Murat (1362-1389)

      Edirne ele geçilerek başkent yapıldı. (1363)

      Haçlı ordusuyla Sırpsındığı Savaşı yapıldı.

      Haçlılarla I. Kosova Savaşı yapıldı. I.Murat bu savaşta şehit düştü.

      Devşirme sistemi ile Yeniçeri Ocağı adlı orduyu kurdu.

            İskan Siyaseti:

            İskan: Osmanlı'nın Rumeli'de fethettiği yerlere Türk ailelerini yerleştirmesine denir.

            İskan siyasetinin amaçları:

     Anadolu'daki göçebe Türkmenleri yerleşik hayata geçirmek

     Fethedilen yerleri Türk yurdu haline getirmek

     Fethedilen yerde kalıcı hakimiyeti sağlamak

     Arazileri tarıma açarak üretimi ve vergi gelirlerini artırmak

            Yıldırım Beyazıt (1389-1402)

            Ankara Savaşı: Yıldırım Bayezid ile Timur arasında Ankara yakınlarındaki Çubuk Ovası'nda yapılan savaşta Yıldırım Beyazıt yenildi.

            Ankara Savaşı'nın Sonuçları:

      Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirerek taht kavgaları dönemi (Fetret Devri) başlamıştır.

      Anadolu Türk Birliği bozuldu, Türk beylikleri yeniden kuruldu.

      Bizans’ın yıkılması ve İstanbul'un fethi gecikti.

            Fetret Devri (1402-1413):

            Yıldırım Beyazıt'ın Ankara Savaşı'nda yenilmesiyle kardeşler arasındaki 11 yıl süren taht kavgalarına Fetret Devri denir.

            Fetret Devrine 1413 yılında Mehmet Çelebi son vermiştir.

            II. Murat (1421-1451):

      Haçlarla Varna Savaşı (1444) yapıldı.

      Haçlılarla II. Kosova Savaşı (1448) yapıldı.

            BİLGİ NOTU: II. Kosova Savaşı ile Osmanlıların Balkanlardaki hakimiyeti kesinleşti ve Türkleri Balkanlar'dan atma ümidi kalmadı.

İSTANBUL'UN FETHİ

            Sebepleri:

Ø  Osmanlı Devleti'nin Anadolu ve Rumeli'deki toprakları arasında kopukluk olması

Ø  Bizans'ın Osmanlı topraklarına saldırması

Ø  Bizans'ın Osmanlı şehzadelerini kışkırtarak iç karışıklar çıkarması

Ø  Bizans'ın diğer Anadolu beyliklerini Osmanlı'ya karşı kışkırtması

Ø  Bizans’ın Avrupa devletlerini Osmanlı'ya karşı kışkırtması

Ø  İstanbul'un kara ve deniz ticareti için önemli konumda olması

Ø  Hz. Muhammed’in (S.A.V) İstanbul’u fethedecek olan komutanı kutlamış olması

            Fetih İçin Yapılan Hazırlıklar:

v  Boğazın Avrupa yakasına Rumeli (Boğazkesen) Hisarı yapıldı.

v  Şahi denilen büyük toplar döktürüldü.

v  400 parçadan oluşan donanma kuruldu.

v  Komşu ülkelerle anlaşma yapılarak sınır güvenliği sağlandı.

v  Balkanlara ordu gönderilerek dışarıdan gelecek tehlikeliler önlendi.

            Bizans'ın Yaptığı Hazırlıklar:

ü  Surlar sağlamlaştırıldı.

ü  Papa ve diğer Avrupa devletlerinden yardım istendi.

ü  Haliç’in ağzı zincirlerle kapatıldı.

            Fethinin Türk Tarihi Açısından Sonuçları:

       Osmanlı Devleti'nin Anadolu ve Rumeli'deki toprakları arasındaki bütünlük sağlandı.

       Karadeniz ticaret Osmanlı Devleti'nin kontrolüne geçti.

       II. Mehmet “Fatih” ünvanını aldı.

       İstanbul Osmanlı Devleti'nin yeni “başkenti” oldu.

       Osmanlı'nın Balkanlardaki ilerleyişi kolaylaştı.

       Osmanlı Devleti “imparatorluk” haline geldi.

       Osmanlı Devleti'nin İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.

            Fethin Dünya Tarihi Açısından Sonuçları:

      Bizans (Doğu Roma) yıkıldı.

      Ortaçağ kapandı, Yeniçağ başladı.

      Topun kullanılmasıyla derebeylerin şatoları yıkıldı, feodalite zayıfladı, merkezi krallıklar güçlendi.

      Doğu ticaret yolları (İpek ve Baharat Yolu) Türklerin eline geçince Avrupalılar yeni ticaret yolları aramaya başladılar. Böylece Coğrafi keşifler başlamış oldu.

      Fetihten sonra İtalya’ya kaçan Bizanslı bilgin ve sanatçılar “Rönesans'ın” başlamasında etkili oldu.

            Fatih Dönemi Denizlerde Fetihler:

            Ege Adaları'nın Fethi: Limni, Midilli, Gökçeada, Eğriboz

            Trabzon'un Fethi: Cenevizlilerden Amasra; Candaroğullarından Kastamonu ve Sinop; Bizans'a mensup Komnenlerden Trabzon’u (1461) aldı.

            Kırım'ın Fethi: Cenevizlilerden Kırım alınarak Osmanlı Devleti'ne bağlandı. (1475) Kırım'ın fethi ile Karadeniz Türk gölü haline geldi.

            Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi'nin sonuçları:

Memlüklülerle 1516’da Mercidabık ve 1517’de Ridaniye Savaşı'yla Mısır Osmanlı'ya bağlandı.

            Sonuçları:

      Mısır, Suriye ve Arap Yarımadası Osmanlının eline geçti.

      Hindistan'dan gelen Baharat Yolu Osmanlı'nın kontrolüne geçti.

      Kutsal emanetler İstanbul'a getirildi.

      Halifelik Osmanlı'ya geçti ve Yavuz Sultan Selim ilk Osmanlı halifesi oldu.

Tımarlı Sipahiler: Osmanlıların en önemli askeri kuvvetidir. Tımar sahipleri kendilerine verilen dirliğin geliri karşılığında asker yetiştirirdi. Cebelü denilen silahlı ve zırhlı asker yetiştirirdi. Barış zamanında bulunduğu yerin güvenliğini sağlar, savaş zamanında bağlı bulundukları Sancakbeyi ve Beylerbeyi'nin emrinde savaşa katılırlardı.

            Akıncılar: Sınır boylarındaki atlı birliklerdir. Orduya öncülük etmek, düşman birlikleri hakkında istihbarat bilgileri toplamak görevleriydi.

            Acemi Ocağı: Kapıkulu Ocaklarına asker yetiştiren okuldur.

            Yeniçeri Ocağı: Savaş zamanında padişahın yanında yer alır, barış zamanı padişahı korurlar ve İstanbul'un güvenliğini sağlarlardı.

            Cebeci Ocağı: Orduya ait silahların yapımı, bakımı ve korunmasından sorumluydu.

            Topçu Ocağı: Savaş meydanında topları döken ve kullanan ocaktır.

            Top Arabacıları: Topçu ocağının yaptığı topları savaş alanına taşıyan ocaktır.

            Sipahi: Osmanlı'nın ağır süvari sınıfıdır.

            Silahtar: Padişah, vezir gibi devlet büyüklerinin silahlarının bakımından sorumlu kişidir.

            Osmanlı Donanması (Deniz Kuvvetleri):

            Karesi Beyliği'nin Osmanlı'ya katılması ile Karesi Beyliği'nin donanmasından yararlanılmıştır. Donanma başkomutanına Kaptan-ı Derya veya kaptan paşa denirdi. Deniz askerlerine Levent denirdi. En önemli Kaptan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa’dır.

            Osmanlı donanması 1770 yılında Çeşme’de, 1827 yılında Navarin’de, 1853 yılında Sinop'ta Ruslar tarafından yakılmıştır.

            Preveze Deniz Savaşı: (1538) Kanuni Sultan Süleyman

            Sebebi: Osmanlı'nın Akdeniz'deki hakimiyetini genişletmesinin Avrupalılara verdiği endişedir. Savaş yapan devletler: İspanya, Venedik, Papalık, Malta.

            Komutanı: Barbaros Hayrettin Paşa.

            Kıbrıs’ın Fethi: (1571) II. Selim

            Sebebi: Korsanları Osmanlı gemilerine zarar vermesi

            Sonuç: Kıbrıs'ın fethiyle Akdeniz Osmanlı hakimiyetine girerek Osmanlı ticaret güvenliği sağlanmıştır.

            İnebahtı Savaşı (1571) II. Selim

            Sonuç: Osmanlı Devleti yenildi. Osmanlı'nın denizlerdeki ilk ve tek yenilgisidir. Sokullu Mehmet Paşa'nın sözü: “Biz sizden Kıbrıs'ı almakla kolunuzu kestik; siz ise İnebahtı’da donanmamızı yakmakla sakalımızı kestiniz. Unutmayın ki kol bir daha yerine gelmez ama sakal eskisinden gür çıkar.”dedi.

            Girit'in Fethi (1669): IV. Mehmet

            25 yıl kuşatmadan sonra fethedildi. Yükselme döneminde fethedilemeyen tek adadır. Duraklama döneminde fethedilmiştir.

            BİLGİ NOTU: Osmanlı'da farklı din ve mezhebe bağlı insanların bir arada yaşamasının sebebi Osmanlı'nın hoşgörülü ve adaletli bir yönetim uygulamasıdır.

            Darülaceze: II. Abdülhamit döneminde kimsesiz çocuklar, evsiz, hasta, engelli ve yaşlıların barınması için kurulan her türlü millete hizmet veren, günümüzde de kullanılan kuruluştur.

Divanı Hümayun: Padişah başkanlığında toplanan askeri, siyasi, idari, hukuki ve mali işlerin görüşüldüğü ve karara bağlandığı kuruldur. Günümüzdeki karşılığı Bakanlar Kuruludur.

            Sadrazam: Padişahın vekilidir, padişahtan sonra en yetkili kişidir. Günümüzdeki karşılığı Başbakandır.

            Vezirler: Paşa unvanını kullanan, bakanlık ve valilik görevini yerine getiren kişidir. Günümüzdeki karşılığı Devlet Bakanlığıdır.

            Kazasker: Kadı ve müderrislerin atama ve tayin işlerini yapan, devleti ilgilendiren davalara bakan kişidir. Günümüzdeki karşılığı Adalet Bakanıdır.

            Nişancı: Padişahın yazılarına imza(nişan)’sını koyan, tuğrasını çeken, arazi kayıtlarını tutan kişidir. Günümüzdeki karşılığı Dışişleri Bakanıdır.

            Defterdar: Maliye işlerine bakan, gelir ve gideri ayarlayarak bütçe yapan kişidir. Günümüzdeki karşılığı Maliye Bakanlığıdır.

KONYA'YI TANIYALIM:

            İlk çağlardan kalan Alaaddin Tepesi etrafında kurulan Konya, Selçuklu ve Osmanlı eserlerine sahiptir. Anadolu'daki ilk yerleşim yeri olan Çatalhöyük ilimiz sınırları içerisindedir. Mevlana Müzesi, şehrinin sembolü olmuştur ve her yıl birçok turist tarafından ziyaret edilmektedir.

            Alaaddin Tepesi yerleşim yeridir. Sultan Alaaddin Keykubat'ın adını taşıyan Alaaddin Camii minberindeki ahşap işlemeleri ile ünlüdür. Alaaddin Tepesinin aşağısında Karatay Medresesi vardır. Günümüzde çini eserleri müzesine dönüştürülmüştür. Karatay Medresesi ile Mevlana Müzesi arasında eski çarşılar ve bedestenler vardır. Farklı dönemlere ait eserlerin sergilendiği Etnografya Müzesi vardır. Türkiye Selçukluları zamanında 19. yüzyıla kadar eğitim veren İnceminareli Medrese vardır. Günümüzde taş ve ahşap eserler müzesi olarak kullanılmaktadır. Mevlana yakınlarında Selimiye Camii ve İplikçi Camii bulunmaktadır.

            Konya'da evler genellikle geniş alana yapılır, evin önünde “hayat” denilen boşluk vardır, evler iki katlı, ahşap merdivenle ikinci kata çıkılır.

            Bamya Çorbası, Tandır, Etli Ekmek, Fırın Kebabı, Arabaşı Çorbası, Höşmerim geleneksel yemeklerdir.

            Nasıl Etkiledik?

            Osmanlı elçileri Avrupa'ya giderken mehter takımıyla Viyana’ya girdi. Böylece Osmanlı müziği Avrupa'da tanınmaya başladı. Bethooven, Mozart gibi müzisyenler Türk müziğini kullandılar. Mozart mehterden etkilenerek “Türk Marşı'nı” yazmıştır.

            Fransa’ya elçi olarak gönderilen Süleyman Ağa içtiği kahveyi Fransa’ya tanıtmıştır. Kahvehaneler ve kahve kültürünü Avrupa, Türklerden öğrenmiştir.

            İstanbul'daki lale Hollanda'ya götürülmüş ve Türk lalesi olarak yaygınlaşmıştır.

            Nasıl etkiledik?

            Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika'nın 1727 yılında Avrupa’dan matbaanın Osmanlı'ya getirilmesi ile Osmanlı'da matbaa kullanılmaya başlamıştır. Böylece Avrupalılar bizi etkilemiştir.

            Lale Devri (1718-1730) Yenilikleri

            1718 Pasarofça Antlaşması ile başlayıp 1730 Patrona Halil İsyanı ile sona eren döneme Lale Devri denir. Lale Devri padişahı III. Ahmet, Sadrazamı Damat İbrahim Paşa'dır.

            Yenilikler:

      Avrupa'ya ilk kez elçiler gönderildi.

      Fransa'ya elçi olarak gönderilen Yirmisekiz Çelebi Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika ilk devlet matbaasını kurdular.

      Çini ve kumaş fabrikaları açıldı.

      İlk kez çiçek aşısı uygulandı.

      Arapça eserler Türkçeye çevrildi.

            BİLGİ NOTU: Lale devrinde ilk kez batı örnek alınarak ıslahat(yenilik)lar yapılmıştır.

            III. Selim (1789-1807) Dönemi Yenilikleri:

     Avrupa’ya ilk kez sürekli elçiler gönderildi.

     Nizam- Cedit adıyla yeni bir ordu kuruldu.

     Mühendishane-i Berri Hümayun (Kara Mühendishanesi) kuruldu.

     Yerli malı kullanması özendirildi.

            II. Mahmut (1808-1839) Dönemi Yenilikleri:

Ø  Yeniçeri Ocağı'nı kaldırılmıştır. Bu olaya Vaka-i Hayriye (Hayırlı olay) denir.

Ø  Asakir-i Mansure-i Muhammediyye ordusu kurulmuştur.

Ø  Takvimi Vekayi adlı ilk resmi gazete çıkarıldı.

Ø  Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.

Ø  İlköğretim zorunlu hale getirildi.

            Abdülmecit (1839-1860) Dönemi Yenilikleri:

      1840’ta Posta Nezareti(Bakanlık) kuruldu, ilk postaneler açıldı.

      1851 yılında ulaşımı düzenli hale getirmek için Şirket-i Hayriye kuruldu.

      1854 yılında telgraf kullanıldı.

      1856 yılında ilk demiryolu İzmir-Aydın hattına yapıldı.

            II. Abdülhamit (1876-1909) Dönemi Yenilikleri:

        Ziraat Bankası kuruldu.

        Darülaceze kuruldu.

            Seyahatname: Seyyahın gezip gördüğü yerleri yazdığı metne denir.

            Seyyah: Gezip görmeyi kendisine iş edinen kimseye denir. En önemlisi seyyah Evliya Çelebi; en önemli seyahatname Evliya Çelebi Seyahatnamesidir.

            BİLGİ NOTU: Osmanlı topraklarında dolaşan seyyahlar, seyahatnamelerinde Türk kültürünün farklı özelliklerine yer vermiştir. Türklerin yaşam biçimi, evleri, eşyaları, misafirperverlikleri, yiyecek, içecekleri, kutlamaları, sporları, seyahatnamelerin konularıdır.