Sindirim: Bütün canlılar yaşamlarını devam ettirebilmek için beslenmek zorundadır. Aldığımız besinler, vücudumuzda çeşitli işlemlerden geçerek hücrelerimiz için kullanılabilecek duruma gelir. Yediğimiz besinlerin hücrelere geçebilecek duruma getirilmesi işlemine sindirim denir. Sindirim sonucunda büyük moleküllü besinler küçük moleküllere dönüşür. Sindirim işlemi iki farklı şekilde gerçekleşir.
> Fiziksel (mekanik) Sindirim: Besinlerin ağızdaki dişler yardımıyla ezilerek ve midemiz tarafından bulamaç haline getirilerek küçük parçalara ayrılması işlemine denir.
> Kimyasal Sindirim: Dişler ve mide tarafından parçalanan besinlerin bazı salgılar yardımıyla daha küçük moleküllere parçalanması işlemine denir. Kimyasal sindirimi sağlayan bu salgılara enzim adı verilir. Enzimler büyük moleküllü besin içeriklerini küçük moleküllere dönüştürür.
Sindirim Sistemi Yapı ve Organları
Sindirim sistemi iki ucu açık bir boru gibidir. Ağızla başlayıp anüsle biten sindirim sistemi yapı ve organlarının görevleri şu şekildedir:
Ağız: Sindirim sisteminin başladığı organ ağızdır. Ağızda bulunan dişler, dil ve tükürük sıvısı sayesinde besinlerin fiziksel sindirimi burada başlar. Ayrıca Karbonhidratların da kimyasal sindirimi tükürük sıvısı içerisindeki enzimler sayesinde ağızda başlar.
Yutak: Ağız-burun boşluğu ile yemek-soluk borularının birleştiği yere yutak denir. Ağızdan gelen besinlerin yemek borusuna iletilmesini sağlar. Burada fiziksel- kimyasal sindirim yoktur.
Yemek Borusu: Yutaktan gelen besinleri yapısında bulunan kaslar yardımıyla kasılıp-gevşeme hareketi yaparak mideye iletir. Burada fiziksel-kimyasal sindirim yoktur.
Mide: Yemek borusunun bittiği yerde başlayan ince bağırsağın başladığı yerde biten "J" harfine benzeyen organdır. Yapısında bulunan kaslar sayesinde kasılıp - gevşeme hareketi yapar, besinleri çalkalayarak çorba kıvamına getirerek fiziksel sindirim yapar. Ayrıcı Mide Öz Suyu içerisindeki enzimler sayesinde Proteinlerin kimyasal sindirimi burada başlar.
İnce Bağırsak: Mideden gelen besinlerin sindirim işlemlerinin tamamlandığı ve kana geçtiği organdır. Sistemin en uzun organıdır. İçyapısında bulunan girintili - çıkıntılı yapılara villus adı verilir. Sindirilen besinler villuslar sayesinde kana geçer. Yağların kimyasal sindirimi pankreastan gelen pankreas öz suyu içerisindeki enzimler sayesinde burada başlar ve biter. Ayrıca Karaciğerden gelen safra sıvısı yağların fiziksel sindirimine yardımcı olur. Karbonhidrat ve Proteinlerin kimyasal sindirimi de pankreas öz suyundaki enzimler sayesinde burada tamamlanır.
Kalın Bağırsak: İnce bağırsaktaki emilim sonrası besinler içerisinde kalan su burada emilerek kana geçer. Villus yoktur, ince bağırsaktan kısadır. Besinlerin vücut için gerekli olmayan kısımları atık madde olarak buradan son bölüm olan anüse gönderilir. Ayrıca kalın bağırsakta yaşayan bazı bakteriler çeşitli vitaminler üreterek beslenmeye katkı sağlar.
Anüs: Atık maddelerin vücut dışına atıldığı yerdir.
Sindirim Sistemi organlarında hangi çeşit sindirim olduğunu/olmadığını tablodan inceleyebilirsiniz.
> Fiziksel (mekanik) Sindirim: Besinlerin ağızdaki dişler yardımıyla ezilerek ve midemiz tarafından bulamaç haline getirilerek küçük parçalara ayrılması işlemine denir.
> Kimyasal Sindirim: Dişler ve mide tarafından parçalanan besinlerin bazı salgılar yardımıyla daha küçük moleküllere parçalanması işlemine denir. Kimyasal sindirimi sağlayan bu salgılara enzim adı verilir. Enzimler büyük moleküllü besin içeriklerini küçük moleküllere dönüştürür.
Sindirim Sistemi Yapı ve Organları
Sindirim sistemi iki ucu açık bir boru gibidir. Ağızla başlayıp anüsle biten sindirim sistemi yapı ve organlarının görevleri şu şekildedir:
Ağız: Sindirim sisteminin başladığı organ ağızdır. Ağızda bulunan dişler, dil ve tükürük sıvısı sayesinde besinlerin fiziksel sindirimi burada başlar. Ayrıca Karbonhidratların da kimyasal sindirimi tükürük sıvısı içerisindeki enzimler sayesinde ağızda başlar.
Yutak: Ağız-burun boşluğu ile yemek-soluk borularının birleştiği yere yutak denir. Ağızdan gelen besinlerin yemek borusuna iletilmesini sağlar. Burada fiziksel- kimyasal sindirim yoktur.
Yemek Borusu: Yutaktan gelen besinleri yapısında bulunan kaslar yardımıyla kasılıp-gevşeme hareketi yaparak mideye iletir. Burada fiziksel-kimyasal sindirim yoktur.
Mide: Yemek borusunun bittiği yerde başlayan ince bağırsağın başladığı yerde biten "J" harfine benzeyen organdır. Yapısında bulunan kaslar sayesinde kasılıp - gevşeme hareketi yapar, besinleri çalkalayarak çorba kıvamına getirerek fiziksel sindirim yapar. Ayrıcı Mide Öz Suyu içerisindeki enzimler sayesinde Proteinlerin kimyasal sindirimi burada başlar.
İnce Bağırsak: Mideden gelen besinlerin sindirim işlemlerinin tamamlandığı ve kana geçtiği organdır. Sistemin en uzun organıdır. İçyapısında bulunan girintili - çıkıntılı yapılara villus adı verilir. Sindirilen besinler villuslar sayesinde kana geçer. Yağların kimyasal sindirimi pankreastan gelen pankreas öz suyu içerisindeki enzimler sayesinde burada başlar ve biter. Ayrıca Karaciğerden gelen safra sıvısı yağların fiziksel sindirimine yardımcı olur. Karbonhidrat ve Proteinlerin kimyasal sindirimi de pankreas öz suyundaki enzimler sayesinde burada tamamlanır.
Kalın Bağırsak: İnce bağırsaktaki emilim sonrası besinler içerisinde kalan su burada emilerek kana geçer. Villus yoktur, ince bağırsaktan kısadır. Besinlerin vücut için gerekli olmayan kısımları atık madde olarak buradan son bölüm olan anüse gönderilir. Ayrıca kalın bağırsakta yaşayan bazı bakteriler çeşitli vitaminler üreterek beslenmeye katkı sağlar.
Anüs: Atık maddelerin vücut dışına atıldığı yerdir.
Sindirim Sistemi organlarında hangi çeşit sindirim olduğunu/olmadığını tablodan inceleyebilirsiniz.
|
Organ
|
Fiziksel Sindirim
|
Kimyasal Sindirim
|
|
Ağız
|
Var
|
Var
|
|
Yutak
|
Yok
|
Yok
|
|
Yemek Borusu
|
Yok
|
Yok
|
|
Mide
|
Var
|
Var
|
|
İnce Bağırsak
|
Var
|
Var
|
|
Kalın Bağırsak
|
Yok
|
Yok
|
|
Anüs
|
Yok
|
Yok
|
Sindirime
Yardımcı Organlar
Sindirim sisteminin ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak,
kalın bağırsak anüs gibi temel yapı ve organlarının dışında sindirim organı
olmayan ama sindirime yardımcı olan organlar da vardır. Bunlar Karaciğer ve
Pankreastır. Karaciğer: İnsan
vücudunun en büyük iç organıdır. Ürettiği safra sıvısını bir kanal yardımıyla ince
bağırsağa göndererek parçalanması zor olan yağların fiziksel(mekanik)
sindirimine yardımcı olur.
Pankreas: Yaprağa
benzeyen pankreas ürettiği pankreas
öz suyunu bir kanal yardımıyla ince bağırsağa göndererek
karbonhidratlar, proteinler ve yağların kimyasal sindirimine yardımcı olur.
* Besin içeriklerinden olan su, vitamin
ve mineraller küçük moleküller olduklarından sindirilmezler. Doğrudan kana
geçerler.
|
Sindirim sisteminde yer alan salgıların üretildiği organ
ve sindirdikleri besin içeriklerini aşağıdaki tablodan inceleyebilirsiniz.
|
* Sindirim yoluyla hücrelere kadar ulaşan besin
içerikleri hücrelerimizde vücut için gerekli olan enerjiyi üretebilmek için
kullanılır.
Sindirim Sisteminin Sağlığı
Sindirim sisteminin sağlığını korumak için dengeli ve yeterli beslenmemiz gerekir. Dengeli ve yeterli beslenme; besin içeriklerinin (karbonhidrat, protein, yağ, su, mineral ve vitaminler) vücuda ihtiyacımız kadar alınmasıdır. Ne az ne fazla!
Sindirim sisteminin sağlığını korumak için;
> Tükettiğimiz besinler temiz, yıkanmış olmalıdır.
> Çok sıcak ve çok soğuk yiyecek-içecek tüketilmemelidir.
> Besinler iyice çiğnenmeden yutulmamalı, yemek yerken acele edilmemelidir.
> Doyulduğunda sofradan kalkılmalı, mide tıka basa doldurulmamalıdır.
> Sigara-Alkol gibi bağımlılık yapıcı zararlı alışkanlıklardan uzak durulmalıdır.
> Lifli besinler tüketilmelidir.
> Yemeklerde yeterince su içilmelidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder