5. Sınıf: Açı Konu Anlatımı

 

Açı Nedir?

Açı, ortak bir noktadan (köşe) çıkan iki ışın arasındaki açıklık olarak tanımlanır. Açı ölçüsü genellikle derece (${}^{\circ }$) ile ifade edilir.

---

Açıyı Oluşturan Elemanlar

1. Köşe: Işınların birleştiği ortak noktadır.
   Örnek: $\mathrm{\angle }ABC$’de $B$ köşe noktasıdır.

2. Kenar: Açıya ait iki ışındır.
   Örnek: $\overrightarrow{BA}$ve $\overrightarrow{BC}$ışınları açının kenarlarıdır.

3. Açı Ölçüsü: Işınlar arasındaki açıklığın büyüklüğüdür. Derece cinsinden ölçülür.

---

Açı Türleri

1. Dar Açı: Ölçüsü $0^{\circ }$ ile $90^{\circ }$ arasındadır.
   Örnek: $45^{\circ },60^{\circ }$

2. Dik Açı: Ölçüsü tam olarak $90^{\circ }$’dir.
   Örnek: Kare veya dikdörtgenin köşelerindeki açı.

3. Geniş Açı: Ölçüsü $90^{\circ }$ ile $180^{\circ }$ arasındadır.
   Örnek: $120^{\circ },150^{\circ }$

4. Doğru Açı: Ölçüsü tam olarak $180^{\circ }$’dir.
   Örnek: Bir doğru üzerindeki açı.

5. Tam Açı: Ölçüsü tam olarak $360^{\circ }$’dir.
   Örnek: Çemberin tam dönüşü.

---

Komşu, Tümler ve Bütünler Açılar

1. Komşu Açı: Köşesi ve bir kenarı ortak olan iki açıdır.
   Örnek: $\mathrm{\angle }ABC$ ve $\mathrm{\angle }CBD$ komşu açılardır.

2. Tümler Açı: Toplamları $90^{\circ }$ olan iki açıdır.
   Örnek: $40^{\circ }$ ve $50^{\circ }$.

3. Bütünler Açı: Toplamları $180^{\circ }$ olan iki açıdır.
   Örnek: $110^{\circ }$ ve $70^{\circ }$.

---

Açı Ölçme

• Açı ölçmek için iletki kullanılır.
• İletkiyi açının köşesine yerleştirip ışınlar üzerindeki dereceyi okuruz.

---

Günlük Hayatta Açı Örnekleri

1. Dar Açı: Saatin akrep ve yelkovanı arasında 10:10’da oluşan açı.
2. Dik Açı: Masa köşeleri, kitap köşeleri.
3. Geniş Açı: Sandalyenin yaslanma açısı.
4. Doğru Açı: Kapalı bir kapının tamamen açıldığında oluşturduğu açı.

---

Küçük Bir Test

1. $45^{\circ }$, $90^{\circ }$, $120^{\circ }$ açıları hangi tür açılardır?
2. $60^{\circ }$ ve $30^{\circ }$ açıları tümler midir?
3. $150^{\circ }$ açısının tamamlayanı kaç derecedir?
4. Dik açı kaç derecedir?
5. $90^{\circ }$ ve $90^{\circ }$ açıları bütünler midir?