Batılılaşma dönemi, Osmanlı Devleti’nin modernleşme çabalarıyla birlikte sosyal, kültürel ve edebi alanda önemli değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Bu dönemde aydınlar ve yazarlar, Batı’daki gelişmeleri Osmanlı toplumuna uyarlamaya çalışmış ve Türk aile yapısı üzerinde etkili fikirler öne sürmüşlerdir. İşte bu dönemin aydın ve yazarlarının günümüz Türk aile yapısı üzerindeki etkileri:
1. Kadın Hakları ve Ailede Kadının Rolü
- Namık Kemal, kadın eğitiminin önemine vurgu yaparak aile yapısında kadının değerinin artmasına katkı sağlamıştır. Günümüzde kadınların eğitimli ve sosyal hayatta aktif bireyler olması, bu fikirlerin bir sonucudur.
- Şinasi, "Tanzimat Fermanı" ruhunu edebi eserlerine yansıtarak, eşitlik ve adalet kavramlarını aile içi ilişkilerde önemli hale getirmiştir. Modern ailelerdeki adil paylaşım düşüncesi bu dönemin yansımalarından biridir.
- Fatma Aliye Hanım, romanlarıyla kadının toplumdaki yerini güçlendirmiştir. Günümüzde kadın hakları konusundaki farkındalığın kökleri bu tür edebi çalışmalara dayanır.
2. Ailede Eğitim ve Çocuk Yetiştirme
- Tanzimat ve Servet-i Fünun yazarları, özellikle Recaizade Mahmut Ekrem ve Halit Ziya Uşaklıgil, ailede eğitimin ve bireysel gelişimin önemine dikkat çekmişlerdir. Günümüzde çocuk yetiştirme yöntemlerinde eğitime verilen önem bu fikirlerden etkilenmiştir.
- Batılılaşma döneminde yayımlanan romanlar, eğitimli bireylerin modern bir toplumun temel taşı olduğunu vurgulamıştır. Günümüzde eğitim odaklı aile yapısı, bu fikirlerin devamıdır.
3. Ahlaki ve Kültürel Değerlerde Değişim
- Ahmet Mithat Efendi, eserlerinde Batılı yaşam tarzını ve ahlak anlayışını tartışarak, geleneksel aile yapısı ile Batı'dan alınan yenilikler arasında bir denge aramıştır. Günümüzde Türk aile yapısında bu denge arayışı hâlâ sürmektedir.
- Batılılaşma döneminde, geleneksel ataerkil aile yapısı eleştirilmiş ve daha modern bir aile modeli benimsenmiştir. Bugünkü aile yapısında bu eleştirilerin izleri görülmektedir.
4. Sosyal ve Ekonomik Roller
- Batılılaşma dönemi yazarları, bireyin toplumdaki ekonomik ve sosyal rollerine de dikkat çekmiştir. Tanzimat Fermanı'nın etkisiyle, birey haklarının aile içinde de korunması gerektiği vurgulanmıştır. Günümüzde aile bireylerinin kendi ekonomik bağımsızlıklarına sahip olması bu fikirlerden etkilenmiştir.
- Servet-i Fünun yazarları, özellikle bireysel mutluluğun ve refahın aile huzurunun temel unsurları olduğunu savunmuştur.
Özetle: Batılılaşma dönemi aydın ve yazarları, Türk aile yapısının modernleşmesinde önemli bir rol oynamıştır. Kadın haklarının savunulması, eğitimin öneminin vurgulanması ve bireyin sosyal rollerinin yeniden tanımlanması, günümüz Türk aile yapısının temelini oluşturan unsurlardır. Bu dönemde ortaya çıkan fikirler, günümüz modern Türk ailesinin Batı etkisiyle gelişen bir yapı sergilemesine olanak sağlamıştır.